فارس ادبیاتینی تورکجه اوخویاق - 4
نظامی گنجوی
شوبهه‌سیز نظامی گنجوی آذربایجان و ایران ادبیاتی‌نین بؤیوک و تایسیز شاعیرلریندن‌دیر کی اونون خمسه‌سی فارس ادبیاتی‌نین ساناز شاه اثرلریندن ساییلاراق ایکی دیلده ادبیاتین تمل داشلاریندان ساییلیر. نظامی‌نین ایکی دیلده اثرلری الده‌دیر. فارس دیلینده چوخلو اثرلر یازاراق، همان فارس دیللی اثرلرینده ده اؤز آنا دیلینه بسله‌دیگی حؤرمت بوتون دونیا ادیبلرینه آیدین و آچیق بیر قونودور. بوندان علاوه گئچن ایللرده میصرده خدیویه کتابخاناسېندان تاپیلان الیازمالار قوندوندا نظامی‌نین تورکجه اثری دونیایا آیدینلاشمیش و گؤسترمیشدیر کی نظامی اؤز آنا دیلینده ده غزللری واردیر. عینی حالدا نظامی لیلی و مجنون اثرینی تورکجه یازماغا جان آتدیغینی بوتون دونیا ادیبلری اونون فارسجا یازدیغی لیلی و مجنونون «سبب نظم کتاب» مقدمه‌سینده اوخویوب بیلیرلر.
نظامی بئش اثر: مخزن الاسرار، خسرو و شیرین، لیلی و مجنون، هفت پیکر و اسکندرنامه (شرفنامه و اقبالنامه) اثرلریله برابر دیوانینی فارسجا یازیب و بونلاردا آذربایجان کولتوروندن آلان حیکایه‌لری، آتالار سؤزو و دئییملری آنا دیلیندن فارسجایا چئویریب سپه‌له‌میشدیر و هر بیرینده یئری گلدیکجه آنا دیلینه اولان عشق، ماراق و حؤرمتی گؤسترمیشدیر. اوندان علاوه، حتا فارس ادیبلری نظامی‌نین تورک شیوه‌سی و آذربایجان شیوه‌سینی قوللانماغی یاد ائده‌رک اونون آذربایجان سبکینده یازدیغینی خاطیرلاییرلار و فارس ادبیاتیندا «سبک آذربایجانی» عنوانیندا بیر شیوه‌نین یارانماسینی اونودماییرلار. «سبک آذربایجانی» عنوانی آلتیندا بیر شیوه‌نین اولدوغونو بؤیوک فارس عالیملری اۏ جومله‌دن: سعید نفیسی، وحید دستگردی، دوکتور شمیسا و اونلارجا باشقا تانینمیش عالیملر خاطیرلاییرلار. بوتون فارس ادبیاتینی یازانلار، حتا یانلیش اولاراق «تاریخ ادبیات ایران» عنوانیندا تکجه فارس ادبیاتینا یول آچان اونلارجا یازیچی و آراشدیریجیلار او جومله‌دن: رضازاده شفق، ذبیح الله صفا، شجاع‌الدین شفا و باشقالاری، تاریخ ادبیات ایران عنوانیله چالیشان مستشرقلر: ادوارد براون، یان ریپکا، میکائیل زند، فارس ادبیاتیندا چالیشان و نظامی‌نین دیوانلاری اوزره چالیشان ایرانلی عالیملر: وحید دستگردی، سعید نفیسی، علی اکبر شهابی، مستشرقلردن هومر پورگشنال، ویلهلم باخر، فردریک پکریت، ق. ریتر، فرانس اردمان، ق. فلیوگل، ک. ویلسون، برتلس و باشقالاری نظامی گنجوی‌نین فارسجا اثرلری اوزه‌رینده عؤمر بویو چالیشیب و آذربایجان کولتوروندن آلیب فارس ادبیاتینا بورج وئردیگینی اونودمامیشلار. عرب عالیملری شبلی نعمان، عبدالنعم حسنین، روس عالیملری برتلس، آ. کریمسکی و باشقالاری دا نظامی‌نین تورک روحلو شاعیر اولدوغونو سؤیله‌میشلر. آنجاق آذربایجاندا دا یوزلرجه عالیم نظامی‌نین ادبی ارثی اوزه‌رینده درین آراشدیرمالار ایره‌لی سورموش و اونون اثرلرینی دونیایا یایمیشلار کی بو آرادا پروفسور حمیدآراسلی، سلمان ممتاز، بیگدلی، آقایف، عباس‌اف، ق. جهانی، ر. آزاده، محمد جعفر، میرجلال، م. قلیزاده، م. عارف، م. رفیعلی و ... آد آپارماق اولار.
آمما بورادا بونو خاطیرلاتمالییام کی 1940 جی ایللرده نظامی‌نین بوتون اثرلری یئنی باشدان علمی سویه ده آنا دیلیمیزه چئوریلیب باشا چاتدی. بو زامان دقیق و یئترلی آراشدیرمالار سونان چاتاراق، آذربایجان شاعیرلری نظامی‌نین اثرلرینی آنا دیلیمیزه چئویرمیشلر. بو ترجومه‌لری یاپان شاعیرلر عبارتدیرلر: صمد وورغون، سلیمان روستم، رسول رضا، عبدالله شائق، میکائیل رضاقلیزاده، محمد راحیم. گؤردوگونوز کیمی بو شاعیرلر اؤزلری ـ هر بیری بیر نظامی کیمی شاعیرلردیلر. بئله‌لیکله وار گوجلرینی، اینجه دویغولارینی، سؤز صنعتلرینی ایشه آپاریب نظامی‌نین اثرلرینی آنا دیلیمیزه ـ دوغروسوز اصیل دیله ـ اصلینده اولان دیله قایتارمیشلار. بونا گؤره ده بیز بورادا ایکی دیلده یازیلان اثرلری توتوشدورماییریق بلکه بو ایشی اوخوجولارا قویوروق. اؤزونوز بو توتوشدورماغی گؤروب اؤزونوز نظر وئرین. بیز بورادا نظامی‌نین نئچه تورکجه‌میزه چئوریلن غزللرینی گؤسته‌ریب، سونرا نظامی‌نین تورکجه یازدیغی شعرلرینی وئره‌جه‌ییک. بئله اینانیریق کی فارس ادبیاتی‌نین بئله بؤلوملری بیزیمکی‌دیر.
آند اولسون اينان
هر گئجه‌م اولدو كدر، غصه، فلاكت، سنسيز،
هر نفس چكديم هدر گئتدی او ساعت سنسيز.
سنين اول جلب ائليين وصلينه آند اولسون اينان،
هجرينه یاندی جانیم یوخ داها طاقت سنسيز.
باشقا بير ياری نئجه آختاریم ای نازلی ملك!
بيلميرم سن ده دئدين یوخ يارا حاجت سنسيز
سن منيم قلبيمه حاكيم، سنه قول اولدو کؤنول،
سن عزيزسن من اوجوز بير هئچم آفت سنسيز.
نه گؤزوم وار آرايیم من سنی بختيمده كی یوخ،
نه ده بير قاچماغا وار منده جسارت سنسيز.
سن نظامی‌دن اگر آرخایین اولسان دا کؤنول،
گئجه -گوندوز آرايیب اولمادی راحت سنسيز.
***
بوسه لبيندن
حوسنون گؤزه‌ل آيت‌لری ای سئوگيلی جانان!
اولموش بوتون عالمده سنين شأنينه شايان.
گل ائيله عنايت منه وئر بوسه لبيندن،
چونکو گؤزه‌لين بوسه‌سيدير عاشيقه احسان.
سوردوم كی کؤنول هاردادی آلدیم بو جوابی،
هئچ سورما تاپیيلماز اونو آختارسادا انسان.
رحم ائيله دئييب سئل كيمی گؤز یاشیمی تؤكدوم،
گل قانیميله أل يوما ای آفت دوران.
انصافین اگر اولسا آچیق سؤيله نظامی،
سنله نئجه رفتار ائله‌سين ای مهی تابان!
گل سؤيله جواب]ن نه اولار سورغو زمانی،
احوالیمی سندن سوروشارسا قیزل اسلان.
***
چشم خماریم گلدی
شمعی سؤندور دخی پروانه كی ياریم گلدی،
گوله باخ آغلا بولوت نازلی نگاریم گلدی.
گئجه بايرام ائده‌رم جانیمی قوربان سنه يار،
سروريم، تاج سريم، باغلی باهاریم گلدی.
قامتين سرو سنين، جنتی گزديم تايی یوخ،
چاكری اولدوغوم اول شاهی سواریم گلدی.
حوسنونون شمعينه پروانه دئييب دؤندو كوله،
آتشيم سؤندوره‌ن اول لاله عذاریم گلدی.
دئديم ای نازلی ملك سئو بو نظامینی دئدی:
«ـ سنينم عهد ائله‌دی چشم خماریم گلدی.»
***
بو گئجه
يئنه ميخانه‌يه دوشموشدو گذاریم بو گئجه،
كيمسه‌يه چاتمادی هئچ ناله و زاریم بوگئجه.
بلكه یاتمیشدی هامی، مئی ساتان اصلا یوخودو،
يا كی من هئچ نه ايديم توتمادی كاریم بو گئجه.
گئجه ياریدان اؤتوب بلكه بير آز گئچميش ايدی،
بير حريف گؤردو يانیر اودلارا واریم بو گئجه.
دئديم:«ـ آچ قاپینی هرزه دانیشما!»، دئدی:«ـ گئت!
بو زامان محكم اولار بيل كی حصاریم بو گئجه.»
بورا مسجد دگیل هر واختی آچیلسین قاپیسی،
گئج گليب تئز دئمه وار بوردا قراریم بو گئجه.
بورا مغ‌لارین ائوی‌دير، بوردا هامی مست دوشوب،
وار شيرين نغمه، شراب، شمعی نگاریم بو گئجه.
نه وار عالمده اونون جمله‌سی حاضیر بوردا،
ارمنی، گبر، مسلمانلادی كاریم بو گئجه.
ايسته‌سن سن ده مصاحب اولاسان اونلارلا،
هامی‌نین تورپاغی اول، ای دل زاریم بو گئجه.
خدمت ائت دوغرو ايازانه نظامی دييه‌سن،
محمودون مجلسينه دوشدو گذاریم بو گئجه.
***
پيمانه‌يه گل
گر غرورون یوخ ايسه لطف ائله مئيخانه‌يه گل،
نرد آتیب، باده ايچيب، كافر اولان خانه‌يه گل.
كافر اسلام اولار آختارماياسان عيب اگر،
سرسری اولماياجاق بيله بير افسانه‌یه گل.
عيش- عشرتده گولوم فرصتی گل فوت ائلمه،
همدم اول مئی له دولو نشئه‌لی پيمانه‌یه گل.
نه چیخار بوش دانیشیقدان آراییب گزمكدن،
دورما مرد صحبتينه منزلی جانانه‌یه گل.
ای نظامی! هر ايكی دونیا قورو آددی اينان،
ترك ائله عاشيق ايسن يار ياشايان دونه‌یه گل.
***
لبلرين ای نازلی نگار
گئجه گئچميش منه گل بير مه تابان اول سن،
عشقي‌نين همدمي‌يم سفره مه مهمان اول سن.
ديريليك چشمه‌سيدير لبلرين ای نازلی نگار،
گئتمه‌ميش جانیم اليمدن منه جانان اول سن،
چاتما گل قاشلارینی عاشقه رحم ائيله بير آز،
گل آخیتما قانیمی، جان وئره‌جك جان اول سن.
سارالان چهره مه باخ دردلی سينمدن توزو سيل،
كدييم دردكی سنيندير باری درمان اول سن.
اكيلين آی چتری، مشك ساچیر زولفولرين،
ير قولوندور بو نظامی اونا سلطان اول سن.
***
دلبر
آی اوزلو نگاریم كيمه مهمان اولاجاقسان،
بير سؤيله كيمين شأنينه شايان اولاجاقسان.
شاهلیق چتری وار باشیناوستونده بو آخشام،
عنبر چترينله كيمه سلطان اولاجاقسان.
شكر دئميرم من سنه اوندان دا شيرين سن،
دلبر نئجه بير بختوره جان اولاجاقسان.
ظولمت گئجه سن نورلو چيراغ، بد گؤزه گلمه،
ای آب حيات سن كيمه جانان اولاجاقسان.
گئتدين نئجه بس تاب ائلسين هجره نظامی،
او خسته ايكن، سن كيمه درمان اولاجاقسان.
***
عنبر سارا
منم بير صورته عاشق، دگیل آيدا اونا همتا،
نه صورت، صورت دلبر، نه دلبر؟ دلبر زيبا.
اوزونوگؤرمه‌سم بيرگون، گؤزومدن چشمه‌لر چاغلار،
نه چشمه؟ چشمة لؤلؤ، نه لؤلؤ؟ لؤلؤ لالا.
خرامان اولسا باغ ايچره سالار مين غلغل اطرافه،
نه غلغل؟ غلغل بولبول، نه بولبول؟ بولبول شيدا.
خيالی ياریمین هردم غميمه همدم اولموشدور،
نه همدم؟ همدم محرم، نه محرم؟ محرم سئودا.
گؤزه‌ل دلداریمین زولفو اولوب گلشن كيمی خوشبو،
نه گلشن؟ گلشن عنبر، نه عنبر؟ عنبر سارا.
نظامی، من او جانا نئچون گره‌کدير نوش ائدم شربت؟
نه شربت؟ شربت قابل، نه قابل؟ قابل جانا.
***
گؤزلره چكسين نقاب
قویما آ جانان غمين قلبيمی ائتسين خراب،
اودلو فراقين جگر ملكنی ائتسين كباب.
عاشقی گؤر حوسنونون اولدو تعصب كشی،
بيل اونا لازم دگیل، بيرده گونش، ماهتاب.
سؤزلرين اولموش شيرين قند شكردن فقط،
تكجه ائديب‌دير منی زهری اوچون انتخاب،
ايسترم گؤزلريم بير كسه سالسین نظر،
كيرپيگيمی ايسترم گؤزلره چكسين نقاب.
وصلينی خاطرلاسام آغزیما لذت گلر،
ياد ائلييبحوسنونو من اولورام كامياب.
بزم نظامی‌يه گر دوشسه جمالین یولو
هر نفسی روح اولار، هر تری عنبر، گلاب.
***
جمالیندیر نگارستان
منيم ای نازلی دلداریم، منيم ای درديمه درمان!
منيم ای دولتيم، واریم، باغيشلا، گئچ گناهیمدان.
سالاندا سن منی بنده، یاخینلیق اولماسا سنده،
اگر قانیمی تؤكسن ده، یولومدان دؤنمرم بيرآن.
شيريندی لبلرين دلبر، او گول رخسارینی گؤستر،
یازیق کؤنلوم سنی ايستر، منی الدن سالیر هجران،
جمالی پرده‌يه سالما، بو عاشيقدن اوزاق قالما،
گؤزومدن انتقام آلما، منی قویما بئله حيران.
بدخشان لعلی سنسن يار، اوزون ياقوت كيمی پارلار،
سنون حوسنونده‌دير گلزار، جمالیندیر نگارستان.
منيم چين ليلی، عمر انسان، ويا بلقيس و صنعانسان،
یادا بير ماه كنعانسان، سنه اولسون جانیم قوربان.
منی سن مجنون ائتميش سن، حياتدا محزون ائتميش سن،
اؤزونه مفتون ائتميش سن، ائديبسن قلبيمی بريان.
دئييلديم من سنين يارین؟ كی اولدوم ايندی بيمارین،
سنون نورانی رخسارین، منی یاندیردی، ای جانان!
نظامی اولدو بيچاره، ائديب هجرانین آواره،
تاپیلمیر دردينه چاره، اولوب جاری گؤزوندن قان.
***
چشم خمار
دئديم عشقینده وفا گؤستره‌جك نازلی نگار،
بيلمهژديم كی بو قده‌ر ظولم ائده‌جكدير منه يار.
بير سبب اولمادان اؤز عشينه لاقيد اولاجاق،
عهدی – پيمانی آتیب هئی ائده‌جكدير منی خوار.
چوخ تكبرله گزيب هئچ كسه باش اگمييه‌جك،
اوره‌گی سیندیراق، آغلاياجاقدیر اؤزو زار.
منی آشفته ائدير زولفو كيمی هر دمده،
كاشكی رحمه گله رك سونرا اولايدی دلدار.
من اونون دوستو ايديم او منی دوشمن بيلدی،
كيم بيله دوست ايله دوشمن كيمی ائيله‌ر رفتار؟
باغلادی دينی‌می محكم ايكی زنار زولفو،
بير توكوندن آسیلی قالدی بو محكم ديندار.
دايماً ناله ائديب من ياشادیم حسرتيله،
آنجاق هجرانی منيم درديمه اولدو غمخوار.
اونا باخیب دا نظامی نئجه ائتسين توبه؟
آيیغام سؤيله‌سه‌ده مست ائدر او چشم خمار.
***
آی اوزلو گؤزه‌ل حوسنونو گؤستر منه بيرآن
تا من ده اولوم ائلدن اوزاق گوشه‌ده پنهان،
گيزلتمه گونشدن داها پارلاق او جمالی.
قویما گئجه‌لر ذره كيمی یوخ اولوم اوندان،
قان آغلاياراق هی دؤزورم مين جوره درده،
یوخدور آخی عشقيندن اوزاق قاچماغا امكان.
قسمت منه آنجاق سنون هجرانین اولوبدور،
اولسون كی جانیمدان دا عزيزدير بئله هجران.
خوشبخت گؤزه‌ليم سنده فراقين ده جواندیر،
هجرين نئجه گؤر ائتدی منی پير و پريشان.
عالمده اگر یوخسا منه مثل و برابر
ائتدين سن اسير ايندی منی سئوگيلی جانان،
جاندان داها ال چكمه سين آنلا نظامی،
اولمازسا اگر سئوگيليدن دردينه درمان.
***
زنار اولاجاق بيرگون
مستليك ائليين دولت هوشيار اولاجاق بير گون،
بو یاتمیش اولان بختيم بيدار اوجاق بير گون.
ياخشی بيليرم ضايع، اولماز یوخوسوز شب‌لر،
من صبر ائده‌رم آخر، ديدار اولاجاق بير گون.
قاپی آچیلار هم ده، وار هر گئجه‌نين صبحی،
دلبرده بئله قالماز دلدار اولاجاق بير گون.
آهسته اول ای دوشمن، بيل سئوگيلی جانانېم،
اغياره محل قویماز، غمخوار اولاجاق بير گون.
دوشمن اونا هرچندی لطف ايله ياناشسا بيل،
يارین گؤزو اؤنونده چوخ خوار اولاجاق بير گون.
كافر ائيلدی دلبر عشقينده منی آخر،
زولفو دييه‌سن بئلده زنار اولاجاق بير گون.
سیندیردی، نظامی‌يه اؤز وئرديگی پيمانی،
شك‌سيز بو ايشيندن او بي‌زار اولاجاق بير گون.
***
بير چوخ نگارین عشقينه
بونه سئودادیر آ دوستلار، من بئله زار اولموشام،
عشق الينده بير یازیق اوو تك گرفتار اولموشام.
بوندان اول دوشموشم بير چوخ نگارین عشقينه،
اينديسه گؤرمن زواللی نئجه بي‌زار اولموشام.
هر بير همت صاحبی‌نين اؤز گؤزه‌ل دؤرانی وار،
بس نئچون من، ای الهی، بو قده‌ر خوار اولموشام !؟
اول سببدن دور وئرير هركس منه تهمت كی من،
محنتين بازار باشیندا بير گناهكار اولموشام.
سو منه دگسه همان يانمیش گؤرر خرمنينی،
يئل منه دگسه گؤره‌ر وجه‌سيز و ناچار اولموشام.
ای نظامی اؤز ايشيم دوستالوقدا يوسف قوردودور،
تازه‌دن يعقوب كيمی كؤينكله من وار اولموشام.
***
خلوته مايل اولار !!
عشق دئيير:«ـ چیخ كعبه‌دن گئت داخل مئيخانه اول!»،
يار ايسه سؤيلر كی عاشقسن اگر، ديوانه اول.
عشق زحمتدن چكينمز، خلوته مايل اولار،
عشقه باغلاندینسا سن، هر بير شئيه بيگانه اول.
كويينه دوشدونسه يارین دانه اول غم قوشونا،
وصلينی آرزو ائديرسن، شمعينه پروانه اول.
نرگيزه ميل ائيلمز، آزاده سروی آختاران،
بو شاها ائت بنده‌ليك، او خزنه‌يه ويرانه اول.
مئی ايچنده سؤيله سن:«ـ من كلله دن نوش ايلرم».
اوندا گئتمه كويينه، گئتسن اگر مردانه اول.
بير زماندا سن گونشدين اول بير آزدا ذره تك،
يار قوشونا تور ائدينسه، ايندی توردا دانه اول.
بلكه سندن سؤز دوشه يارین حضورينده او دم،
بو نظامی تك هرآن ديللرده بير افسانه اول.
***
منی دلدار ساخلارسان
منيم تك كهنه بير دوستونچين غمخوار ساخلارسان،
وار اول احسن دئيير عالم، نه ياخشی يار ساخلارسان.
منه خوشدور غمين جانان، اونا گل درمان آختارما،
سؤال ائتمه نه‌دير دردين؟ عجب بيمار ساخلارسان.
نه رنگيله اولورسان اول سنيله من وارام دايم،
اگر تسبيحه مايلسن و يا زنار ساخلارسان.
من سنی دوست ساييرديم سن منی دوشمن حساب ائتدين،
سبيله فخر ائديرديم، سن منی ناچار ساخلارسان.
اگر اولسا غميم يونگول، سنين غصه‌ن اولار آسان،
نئجه كی کؤنلومه خوشدور منی دلدار ساخلارسان.
منی دايم نظامی اؤز عزيز جانانی بيلميشدير،
روامی سن اونو، بؤيله ستمله خوار ساخلارسان؟
***
حيات آدلی سولار چاغلار
اوزون مشتاقيم ای دوست، گؤرونمزسن ندن بيرآن،
سنه بنده منم سؤيله‌سن اولدون كميلره سلطان؟
جمالینلا لبينچين من گؤزون توتدوم ايكی شاهد،
اؤزونسن حاكميم، هم دوشمنيم، هم شاهديم ای جان.
اوزونه آينادا باخسان اينان كی قیسقانار کؤنلوم،
آماندیر ياد نظرلردن اونو پنهان ائت ای جانان.
گؤزه‌ل بير مشگ سن ای يار صبادن گيزليدر سرّين،
پريشان زولفونو جانان صبادن ساخلادین پنهان.
سنين محله‌نده، عشق آدلی، حيات آدلی، سولار چاغلار،
سولانسين گئچديگين يوللار چيچك‌لنسين آياغیندان.
***
هر باخشين قان ايچير !
هر گئجه قلبيم اولور غصه اليندن كباب،
رحم ائله یوخ طاقتيم، حاليم اولوبدور خراب.
هجرين اگيب قديمی، هر باخشين قان ايچير،
آتدیغین اوخلار وئرير قلبيمه مين جور عذاب.
هرنه سوروشدومسامن، سوسدی ديلين، دينمه‌دين،
سولدو اميد گلشنيم، اولمادی سندن جواب.
آیریلغین ائيلدی گؤز یاشیمی سئل كيمی،
یوخ، قان اولوب گؤز یاشیم، آرتمادادیر اضطراب.
گونده نظامی دعا ائتديكی، غم‌لنمه‌سين،
شادلانیرام كی دعام اولمايير هئچ مستجاب.
***
من كافر عشق اولدوم!
سرخوشلوق ائده‌ن دولت هوشيار اولاجاق بير گون،
ايللرجه يانان بختيم بيدار اولاجاق بير گون.
قالماز بو قاپی باغلظ وار هر گئجه‌نين صبحی،
دلبر بئله هئچ قالماز دلدار اولاجاق بير گون.
اغياریمی جانانیم اوخشارسا بو گون البت،
بو سئوگيلی گؤزلرده او خار اولاجاق بير گون.
من كافر عشق اولدوم بيلديم كی بو داستاندان،
بوينومدا اونون زولفو زنار اولاجاق بير گون.
***
گؤزومه صورت جانان گؤرونور
گؤزوم آيدین گؤزومه صورت جانان گؤرونور،
مشگی عنبر ساچاراق عطری له افشان گؤرونور.
آللاها شكر ائده‌رم، ای گؤزومون نورو بو گون،
يار گليب گؤز اؤنونه سروی خرامان گؤرونور.
آیریلیق زهرينی داددیم آجی دا اولسا وصال،
ايكی دونیايا ده‌ير ايله كی هجران گؤرونور.
سنی بير دفعه گؤره‌نلر گؤونير عشقيميزه،
آه سنی گؤرممه‌ييم اونلارا آسان گؤرونور.
عشقی جانیم ائيله بسله‌دی بيرليكده کؤنول،
اونسوز ای سئوديجييم، جان ائوی ويران گؤرونور.
ای صنم وصلين ايله اؤيله كی شاد اولدو کؤنول،
ييتدی غم گؤينگينی سن كيمی خندان گؤرونور.
شادلیقیندان آلیشیب یاندی نظامی دئدی:
گؤزون آيدين، گؤزومه صورت جانان گؤرونور.
***
گؤزلرين باخدی منه
يئنه توبه ائوينی عشق خراب ائتمه‌ده‌دير،
عاشيق افكارینی سئودا می ناب ائتمه‌ده‌دير.
کؤنلومه بير ملكين سئوگيسی اود سالدی اونون،
آدی زهره گون اونو جانی حساب ائتمه‌ده‌دير.
اونون عشق آتشی هر قلبه گيرير آمما نه‌دن،
تك منيم قلبيمی آتشده كباب ائتمه‌ده‌دير.
گؤزلرين باخدی منه سؤيله‌دی صبر ائت سنينم،
دوغروسو صبر ائديرم عمر شتاب ائتمه‌ده‌دير.
آهو گؤزلولری یاتمیش زامان اودلار اووچو،
گؤروب آهو گؤزونو اووچونو خواب ائتمه‌ده‌دیر.
مصلحت‌دير منی قووماقدان ايسه وئرسين عذاب،
يار بونو ياخشی دوشونموشدور عذاب ائتمه‌ده‌دير.
گر نظامینی خطا ايسه هلاك ائتديرمك،
عاشيقم يار منی اؤلدورسه ثواب ائتمه‌ده‌دير.
***
خوش كئچير
حوسنونو گؤردوكجه دلبر روزگاریم خوش كئچير،
وصلينه چاتدیقدا حالیم ای نگاریم خوش كئچير.
گؤسترنده اول گونش سيمانی هر دم عاشيقه،
هر ايكی علم اولار سانكی باهاریم خوش كئچير.
قاشلارین بنزه‌ر هلاله، صورتین بدره گؤزه‌ل،
بوهلاله، بدره باخدیقجا مداریم خوش كئچير.
سؤيله‌سن لطفيله بير سؤز سن نظامی شاعره،
سربه‌سر عؤمرو اونون ای گل عذاریم خوش كئچير.
***
عرشی تيترت
یول چتين، عالم قارانلیق آتینی بير يانه چك،
وارلیقی گل بير زامان جان ملكونه وجدانه چك.
قوو کؤنول باغچا – باغیندان بو قارا قاغالاری،
امتحان ائيله، هوما قوشلارینی ميدانه چك.
کؤنلومه اولدونسا محرم ای گولوم آچ پرده‌نی،
حكمتين شربتينی آل باشینا مردانه چك.
اهل روح مجلسلرينده هئچ زامان اولماز آغير،
ساقی تك ايچ آل شراب، هر عيشينی سهمانه چك.
مشغول اولما ذره‌جه جنت – جهنمله ساقين،
آز جهنم باشینی بيرده قلم رضوانه چك.
گرچه روح عالمی‌نين حكمتينه چاتدی الين،
عرشی تيتره‌ت، گردشين ايپلرينی مستانه چك.
گئت قدمسيز او یولو ديلسيز دانیش هر سؤزونو،
باخمادان گؤر صورتی پيمانه‌سين گل جانه چك.
ای نظامی بو قدر اسراركی سن آچمیسان،
آنلايان یوخ رمزينی بسدير اونو پنهانه چك.
آذربایجان ادبیاتی، تاریخی و اینجه صنعتی