حبیب ساهیر
20جی یوز ایلده آذربایجان شعرینی، دونیا شعریله آیاقلاشدیران شاعیریمیز حبیب ساهیر، 1282جی ایلده میانا کندلری‌نین بیرینده دونیایا گلیرسه‌ده تبریزده بوی آتیب، یاشادولور. تقی رفعتین کلاسلاریندان اؤیره‌نه‌رک، سربست شعری‌نین اساسلارینی قوروب، ایراندا ایلک «شعرنو» نمونه‌لرینی یازیب ـ یارادیر. 70 ایل آذربایجان شعرینه باشچیلیق ائدیب، ائلیمیزین نیسگیللرینی و سیزیسینی شعرینه قاتیب بشریته هدیه وئرمیشدیر.
ساهیر یوکسک تحصیل آلاراق، دونیا شعریله تانیش اولوب، آنجاق آذربایجان شعرینه اؤز دامغاسینی باسیب، آنا دیلی‌نین کئشیگینده اۏلاراق قوجاق ـ قوجاق محبته بورونموش شعرلر یارادیر. اسیر ائللرین شاعیری اولاراق، ائلی‌نین وارلیغی، گؤزه‌للیگی، آغیر دورومو، قانلی تاریخی اۏنون ایلهام قایناغی اولوب، اینسان سئوه‌رلیک ده، ساهیر شعری‌نین ان مهم موضوعو، چیلخا مفهومو، بوتون مایاسییدیر. ساهیر بوتون اینسانلاری سئودیکده، اؤز ائلینی باغرینا باسیر، اونونلا بوتون تاریخ دردلرینی یادا سالیب ـ آغلاییر.
ساهیر دؤیوشکن بیر شاعیردیر. الینه قلم آلیب، اونو بیر سیلاح کیمی قوللاندی. اللرینه توفنگ آلیب شاها قارشی جانلارینی فدا ائدن‌قهرمانلارین پرپر اولماسیلا، شاعیرین ده اوره‌گی پرپر اولوردو. فریدون ابراهیمی دار آغاجینا یوکسه‌لنده، شاعیرین اوره‌گی سیزاییر؛ اوختای گولَله قارشینا چیخان گئجه، اوره‌ک دؤیونتوسو، ساهیرین شعرینده دؤیونور.
ساهیرین اثرلری بونلاردیر: افسانه‌های شب، سایه‌ها، شقایق، خوشه‌ها، اشعار برگزیده، کتاب شعر 1و 2، میوه‌ی گس، کؤشن، لیریک شعرلر، سحر ایشیقلانیر، سؤنمه‌ین گونشلر، آرزی و قنبر، داغینیق خاطیره‌لر، حیاتین یئددی بوروقلاری، قیز سسی ـ قیزیل سسی و...
ساهیر لیریکا شاعیری‌دیر، رومانتیک و حساس دویغولو بیر شاعیردیر. آنجاق خالین آجیناجاقلی یاشاییشی، شاه ظولمونون سۏنسوز دهشتلری ساهیری خالق ایستکلرینی دیله گتیرمگه مجبور ائتدی. آنجاق یئنه ده رومانتیکانی بوراخمادی، بلکه او شاعیرانه روحو، خالق مبارزه‌سیله قاینادیب قاریشدیردی. اجتماعی دردلری شاعیرانه بیر دیل ایله سؤیله‌مه‌‌گی باجاردی. ساهیر، لیریکانی دا آتا بیلمزدی، چونکی ائللرین شاعیری اولان، ائللرینه شاعیرلیک روحو باغیشلامالی‌دیر. اونا گؤره ده خالقینا سؤنمز عشقی‌نی اؤز شعرلری‌نین ایپک پرده‌لرینه بویادی. آذربایجان طبیعتی‌نين قوینوندا یاشایان شاعیر، پاک قلبلی، اینجه دویغولو وطنداشلارینی اونودا بیلمزدی. او، اؤزونو اسیر ائللرین شاعیری اۏلاراق یۆکسلتمیشدی.
ساهیر 1320 دن 1357 جی ایله قده‌ر یاراتدیغی شعرلرینی صاندیقچادا ساخلاییرسادا، انقلاب عرفه‌سینده مئیدانا چیخارتدی. اونون اثرلری شاهین تییه‌سی‌نین دال ـ قاباغی کسن بیر چاغدا، ائل ایچینده یاییلیردی و بیر خزان شاعیری کیمی تانینیردی. خزان شاعیری او دئمک دیر کی شاعیرین شعرلری خزان فصلینه و خزان روحو ایله سؤیلنمیشدیر. آذر آیی و او زاماندا اؤز وئره‌ن اولایلار، شاعیریمیزده درین ائتکی بوراخمیش و خالقی‌میزین خزانلی تاریخینی و آلین یازیسینی شعرینه آلمیشدیر. خزان بوتون غملی ـ کده‌رلی اولاراق، بوتون الوانلیغی‌نی دا اونون شعرینده گؤسته‌ریر.
ساهیر 82 یاشیندا 1364 جی ایلده دونیانی اؤزونه بوراخیب، گؤزونو یومور. آنجاق یاراتدیغی اثرلریله تاریخده قالاجاقدیر.
یورد ماهنیسی
دیله‌رم بیر پاییز گونو،
سحر دوغسون قیزیل گونون.
آل بایراغین، قاناد آچسین،
ائل ـ اوبالار توتسون دوگون.
دیله‌رم ای گؤزه‌ل یوردوم،
مورادینا خالقین یئتسین.
توز قونوبدور ساچلارینا،
سیلکین- سیلکین، توزون گئتسین.
چاېلارین وار دریا ـ دریا ...
نه دن سوزسوز قالسین ائللر؟
سن نسیمین قایناغیکن،
نه دن اسسین قارا یئللر؟
آرتیق سنه یاراشماز کی،
پالچیق ائولر، تورپاق جادا.
نهدندیرکی بیر ساخسییا،
جواهیرین ساتدین یادا ؟
اسارتده یاشادیغین،
کئچمیشلرین غفلتی دیر.
یئتر زیندان، یئتر زنجیر،
زیندانی ییخ! زنجیری قیر!
آرازین سویو
آرازین سویو قیزیل،
پاریلداییر پاریل ـ پاریل.
موغانلار گول له‌نیب‌دیر،
گل گؤزه‌ل، تاماشا قیل.
گؤی آتیم، پولاد ناللیم،
بوراخما یولدا قالیم.
دان یئری ایشیقلانیر،
یئل اسیر سالخیم ـ سالخیم.
گول گلیر، ریحان گلیر،
یار گلیر، جانان گلیر.
اوزاقدان توز اوجالدی،
شومالدان کاروان گلیر.
آغاران داغ سسیدیر،
قار یئرین پرده سیدیر.
دویدوغون ای نغمه‌لر،
شاعیرین اؤز سسیدیر.
هیجرانلی گوندن بری،
گئتمه‌دی عشق اثری.
سئوگی بیر زنجیردیر کی،
قیریلماز حلقه‌لری.
شیرواندان قوشلار قاچار،
ساوالان اوسته اوچار.
او تایدا، هم بو تایدا،
بیر گونده گوللر آچار.
مندن سلام دئیین گؤزه‌ل تبریزه!
شفقلرده اوچان آخشام قوشلاری،
مندن سلام دئیین گؤزه‌ل تبریزه!
قاطار ایله گئد‌ن وطنه ساری،
آخاردا شلار! بیر باش وورون‌دا بیزه.
آچین منیم تاختا- سینیق قاپیمی!
گؤرون عزیز آنا، یولدان گلدیمی؟
اوشاقلاریم گؤرون اونوتموش غمی؟
یوخسا اؤلوم- آجلیق، وئریب دیز ـ دیزه.
بوراخمایین ائویم نمدن چوروسون !
قۏیون صبا تۏزلارېنې سوپورسون،
قیزیل گونون نورو اونو بوروسون.
توخونماییون بنؤوشه‌یه، نرگیزه ...
دومان چؤکوب، اوفوقلری قارالتدی،
منه غربت بیر جهنم یاراتدی.
خزان یئلی باغچامیزی سارالتدی،
داها نه لر دئییم؟دوستلار من سیزه ؟
آذربایجان ادبیاتی، تاریخی و اینجه صنعتی