شاهنامه آری، دده قورقود خیر؟
شاهنامه آری، دده قورقود خیر؟
ملت تورک آزربایجان پاسخ خواهد داد
تهران کتاب سرگیسینده، آذربایجان ادبیاتی‌نین شاه‌اثری دده‌قورقود کتابی‌نین ساتیشی قدغن اولدو و کیتابلاری سرگیدن ییغیشدیردیلار!؟ بو بالاجا خبر اولدوغو حالدا، آذربایجان حالقی‌نین کیملیک حاققینا بؤیوک بیر هجوم ساییلیر. آنجاق تورک ملتی اویاندیقجا، ویرانشهری‌لر آجیشیر و غلط ایشلره اول وورورلار. بو حرکتلر ملتیمیزین داها اویانماغینا سبب اولور. بو ساحه‌ده یوزلرجه مختلیف سانال دونیاسیندا اولان مئدیالاردا اعتراض سسلری اوجالدی. بورادا اوچ قیسا نظری -ایکیسی فارسیجا و بیری تورکجه- اوخویورسونور:
شاهنامه آری، دده قورقود خیر!
خبر تلخ جمع‌آوری نسخه‌های کتاب کلاسیک ترکان «دده قورقود» در نمایشگاه بین‌المللی تهران شوک‌آور است. ولی واقعا مخلان تاریخ و فرهنگ آذربایجان چه از جان نحیف آذربایجان می‌خواهند؟ قصد مجازات چه کسی و یا چه کسانی را دارند؟ چرا زبان ترکی را با بیش از پنجاه میلیون متکلم ایرانی، بیگانه می شمارند؟ چرا بجای سعی بر رسیدن به استانداردهای جهانی پیشرفت و توسعه، کودکانه به صحبت کردن ترکی رئیس جمهور و وزیر و وکیل می‌تازند؟
یکی از پیچیدگی‌های تاریخ معاصر آذربایجان رخنه تئوریسینهای مخرب و ضد فرهنگی ایرانشهری در جای جای شئونات آذربایجان از جمله اقتصاد، اجتماع، اصحاب علم و ادب و فرهنگ آذربایجان می باشد. وارد بحث اقتصاد و دیگر موضوعات نمی‌شوم که آمار حرفهایش را می‌گوید ولی نگاه و عملکرد قیم مابانه این دسته هتاک به فرهنگ و زبان ترکی آذربایجان طوری شده که حتی برای نام زبان و فرهنگ ترک آذربایجان هم مداخله کرده و با امر و نهی و با جذب امکانات نجومی سعی می‌کنند با صغری کبری کردن، فرهنگ عمومی آذربایجان را به فرهنگ به اصطلاح باستان ایران مهندسی نمایند. تمام تلاش بی نتیجه اینها بر این است تا زبان چندین هزار ساله ترکی را در حد یک زبان محلی درآورده از چشم بیاندازند، موسیقی اصیل و موثر آنرا تا حد ممکن سخیف نشان دهند و ادبیات فاخر آذربایجان را در حد اشعار طنزگونه « شیت » نگه دارند. اگر ادبیات، اسطوره و نسخه خطیی هم پیدا شود به نحوی شانتاژ کرده آنرا از چشم اهالی آذربایجان دور نگه دارند. نمونه مهم آن هم تلاش برای پنهان کردن نسخه سوم دده قورقود بود که تحت شدیدترین رفتارهای ضدفرهنگی بایکوت می‌شود.
تلاش اخیر کادر ایرانشهری برای قالب کردن شاهنامه بجای دده قورقود در میان آذربایجانیان خصوصا اهالی اورمیه، تبریز و اردبیل و زنجان نیز در این راستا می‌باشد. اینکه چرا مستخدمین سیستم دولتی استانی که همگی آشنایان ما هستند و حساسیتهای مردم اورمیه را به کرات دیده اند، در این مورد نیز همگام با حرکت ضاله ایرانشهری حرکت می‌کند بماند برای بعد ( که همانطوریکه خیلی دیده ایم بعد از بازنشستگی به دامان ملت بازخواهند گشت و دو آتشه از هویت فرهنگی آذربایجان دفاع خواهند کرد...)، ولی پیشنهاد می‌کنم اگر قصد ارزیابی و وزن سنجی اقبال مردم آذربایجان را به فرهنگ خود را دارید اجازه برگزاری یک سمینار یا به دده قورقود یا به کوراوغلو این اسطوره‌های ترکی محبوب مردم بدهید تا ضمن مقایسه آن با مجالس شاهنامه‌خوانی، ببینید اگر رضاخان و دارودسته‌اش پنجاه سال علیرغم تلاش فوق‌العاده نتوانستند زبان و فرهنگ عمومی آذربایجان را مهندسی کنند،شما هم نخواهید توانست در این عصر دهکده جهانی و عصر ارتباطات برای مردم آذربایجان « شاهنامه آری، دده قورقود خیر » تحمیل نمایید.
آیدین متحدپور یازدی:
«حذف بی‌سابقه نسخه‌های کتاب کلاسیک و هویت‌ساز «دده قورقود» از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نه صرفاً یک اقدام فرهنگی، بلکه نمایانگر چهره‌ی آشکار مهندسی هویتی و پروژه آسیمیلاسیون ملت تورک در ایران است. پرسش اساسی این است: چه کسانی از دیده شدن ریشه‌های اسطوره‌ای، زبان، و هویت ملت تورک آزربایجان واهمه دارند؟ چرا باید میلیون‌ها تورک ایرانی شاهد حذف آگاهانه زبان و میراث فرهنگی خود از صحنه‌های رسمی باشند؟
در حالی‌که جهان امروز بر تکثر زبانی و فرهنگی می‌بالد، جریان ایرانشهری با بهره‌گیری از منابع عمومی، به‌جای پیشرفت و همزیستی، همچنان بر طبل تک‌زبانی، حذف، و جعل تاریخ می‌کوبد. نهادهایی که باید بازتاب‌دهنده واقعیت فرهنگی ایران باشند، در خدمت پروژه‌ای قرار گرفته‌اند که حتی نام «تورک» را تاب نمی‌آورند، چه رسد به «دده قورقود»، کوراوغلو، یا فولکلور زنده ملت آزربایجان.
تحمیل انحصاری شاهنامه، به‌جای ارائه‌ی فرصت برابر برای دده قورقود، بخشی از همین طرح حذف هویتی است. شاهنامه‌خوانی اجباری در مدارس و ادارات، در برابر سانسور اسطوره‌های بومی ملت تورک، سند روشنی بر این تبعیض فرهنگی است. این در حالی‌ست که ملت آزربایجان هرگز با اسطوره‌های وارداتی زیست نکرده، بلکه با اسطوره‌های خود، از قره‌باغ تا قیزیل‌باش، از قرچغای تا آلین‌تپه، تاریخ آفریده است.
مردم آزربایجان نیازی به موعظه‌های قیم‌مآبانه ندارند. اگر تردید دارید، اجازه دهید در اورمیه، تبریز، اردبیل یا زنجان، یک سمینار یا جشنواره مستقل برای دده قورقود و کوراوغلو برگزار شود. آن‌گاه استقبال مردم را با مجالس رسمی شاهنامه‌خوانی مقایسه کنید. خواهید دید که ریشه در جان مردم است، نه در بودجه و سانسور.
دورانی که با تحقیر زبان و ادبیات ملت‌ها می‌شد تاریخ را به عقب راند، گذشته است. اکنون، در عصر ارتباطات و بیداری فرهنگی، تحمیل شعار «شاهنامه آری، دده قورقود خیر» تنها نتیجه‌ای که در پی خواهد داشت، بیداری عمیق‌تر، پیوند استوارتر، و مقاومت هوشمندانه‌تر ملت تورک آزربایجان خواهد بود.»
شاهنامه تربیزده، دده قورقود تئهراندا!
فردوسی‌نین شاهنامه‌سی ال‌له‌نیبدیر.
داها دوْغروسو مشروطه‌دن بری فارسلیق آرتاراق قارا قیزیلیندا تاپیلماسی اوْنو ایران آدلانمیش اؤلکه یه میندیرمک بیر پروژه کیمین ایره‌لی آپاریلدی.
بابیرلر بیریتانییا الیله هیندوستاندا ائنیلندن سوْنرا روسلاردا ایلک اوْرتا آسیانی( دوْغو تورکستانی) سوْنراسی قافقازی اله آلدیلار.
بیریتانییا ایله روسلار اوْرتا دوْغونو(یاخین شرقی) الده ائتمک چین گرکیردی سینماز و یئنیلمز بیر دیواری آرادان قالدیرسینلار. بیرینجی دونیا ساواشیندا بونا یئتدیلر. عثمانلی ایمپیریاسی دئوریلدی.
قاجارلارین دئوریلمه سی داها آسان ایدی. روسلار قوزئیدن بریتانییا ایسه کونئیدن آلمانییا قارا قیزیلا ال تاپماسین دئیه بو پوروژه ده سو ایچیم کیمین هدفه اوغرادی.
ایندی اینقیلابلا(مشروطه)دۆنیا ساواشیندان چیخان بیر توْرپاق دؤوْرت بوجاغیندا فیرتانا، نیظام-انتیظامسیز دورمدا، بیر بوْیروق قولو گرکیردی.
بوْیروق قولو «سیرجان ملکم»ین اؤیودلری اوزره «اردشیر رئپورتئر» ایره‌لی آپاریب، سئچمیشدی.
بیر یاندان روسلو «مینورسکی» باشقا یانداندا بیریتانییالی «ادوارد براون» مستشرق آدی آلتیندا بیرگه‌له‌شیب تاریخ‌له تاریخ ادبیات دوزلدیردیلر.
بو دوزلینمیش کیتابلاردان بیریده فردوسی‌نین شاهنامه‌سیدی.
بیردن-بیره لندن(۶۸۵ه.ق)له لئنینگیرادان(۸۶۵ه.ق) ایکی نوسخه شاهنامه چیخدی.
ایرج افشاردا اوْنلارلا باشقا نوسخه لری(ایتالییانین فولورانس(۶۱۴ه.ق)، میصرین قاهیره، تورکیه نین ایستانبول نوسخه لرین اوزله‌دیب، بیر پارادا اؤزو سوْخوشدوروب، ایندی الده اوْلان شاهنامه دوْغولدو.
ایندیکی شاهنامه ال‌لنمیش، ال آپاریلمیش بیر کیتابدیر. بو ایسه بلکه فردوسی ایندی دیریلسه ایدی. «بو من یازدیغیم، منیم شعرلریم دئییل»، دئیردی!
ایستر، ایستمز یوز ایله یاخیندیر. بو سوْنرادان یازیلمیش و قورولموش کیتابی ایران آدلانمیش جوْغرافییادا هامی اوْخومالیدیر. هامی اینانمالیدیر.
قارداش، بیزیم سیزله نه ایشیمیز واردی؟ یالان، دوْغرو اوْ سیزین کیتابینیزدی. بیز تۆرکلره هئچ باغلیلیغی یوْخدور. هله قالسین کی، بیزلری چوْخ شعیرلرده پیسله ییبدی! بیزله قارشی قارشییا دیر!
لطف ائدیب، بیزه سوْخوشدورمایین. آپارین سئونلرینه اوْخویون، درس وئرین!
آذربایجانین، اؤزللیکده تربیزین شاهنامه ده هئچ یئری یوْخدور.
ایندی ایران آدلانمیش جوْغرافییانین شاهنامه ده یئری یوْخدور. شاهنامه ایندیکی افغانیستانین بیر بوجاغیندا اوز وئرمیشدی.
شاهنامه نین قهرمانلاری بیر گون مازندرانا یۆرۆش ائدیر. بیر گون گیلانا.
داها بیر گۆن الاهوازا! .......
آذربایجانین بۆتۆن داغ، داش، دره، یورد آدلاری ده ده قورقوددا اوْیغوندور.
بونوندا یازیلما تاریخی ایسلام چاغینا قاییدیر.
بیر دئییم واردیر. «ده ده قورقود رسول حضرتلری نین قوللوغونا چاتیب، اوْ حضرتلردن اؤیۆد، نصیحت آلمیشدی.»
سیزده، بیر حالداکی، شاهنامه تربیزده تریبونلاردا سسله‌نیردی. ده ده قورقودو تئهران کیتاب سرگیسیندن ییغیشدیردینیز! ساتیشین قده‌غن ائتدینیز!
البتده سیزدن چوْخ مینتداریق. بیزیم یاتانلاریمیزی اوْیادیرسینیز.
چوْخ ساغ اوْلون.
آذربایجان ادبیاتی، تاریخی و اینجه صنعتی