داستان سید غازی بطال یا بطا‌ل‌نامه

جایگاه سید بطال غازی در تاریخ فرهنگ ترکی-اسلامی

داستان حماسی سید بطال غازی در میان چند ملت ترکی بصورت مشترک نقل می‌گردد از جمله در بین مردم آذربایجان و آناتولی داستانی شناخته شده است. بطّال در زبان عربی به معنای پهلوان و دلاور بوده و بطّال‌نامه حماسه‌ای در ذکر دلاوری‌های مجاهد پهلوان و صاحب‌نام ترکان و ترکمانان است که بنا بر حدسی از روی دفتر اخبار ابومخنف لوط بن یحیی پرداخته شده و بعدها شاخ و برگ یافته است؛ وی در نزد تاریخ‌نگاران، با نسب ابومحمّد عبدالّله بن ابوالحسین انطاکی، مشهور به سیّد بطّال غازی نام‌آشنا و محلّ توجّه بوده است. بطّال‌نامه از دیرباز در سه فرهنگ عربی، ترکی و فارسی شهرت داشته است.

ادامه نوشته

امشب زنگ‌ها در واشنگتن برای که به صدا درمی‌آیند؟ / علی‌رضا اردبیلی

تاریخ بشر، تاریخی سراسر نزاع و جنگ است و «صلح» در بیشتر موارد، بیشتر شبیه آتش‌بس برای تدارک جنگ بعدی بوده است. اما جهان امروز و تمدن بشری، نتیجه صلح پایدار در قرون اخیر است. پایدارترین و موفق‌ترین نمونه صلح‌ها نیز، صلح پس از جنگ جهانی دوم است که با «سازمان زغال‌سنگ و فولاد اروپا» (۱۹۵۱-۲۰۰۲) طرفین درگیر در جنگ را حول منافع اقتصادی در یک پروژه مشترک به هم وصل کرد.

ادامه نوشته

تورک دیلی بیلیم دیلی‌دیرمی؟ ایکینجی بؤلوم / رضا کسگین

۴-۳) اسلام‌دان سونرا تورکلر و بیلیم

هامیمیز بیلیریک کی، دینین دییشدیریلمه‌سی همیشه علمه باخیش طرزینی دییشیر. بو دییشیک‌لیک هم ده حیات طرزینه تأثیر ائدیر و انسانین دونیایا باخیشینی تکرارلاییر. بو دییشیک‌لیک تکجه دینی باخیشدا دئییل، هم ده حیاتا، علمه، گله‌جه‌یه و اینسان فعالیتینه باخیش طرزینه چوخ بؤیوک تأثیر گؤسته‌ریر. انسانین دونیاگؤروشو اونون فعالیتینه، داورانیشینا تأثیر ائدیر. اینسان گونون طلبلرینه گؤره ایره‌لیله‌ییر و یئنی حیاتین طلبلرینه ییه‌له‌نیر و بو یوللا مختلیف علملر حیاتی اونون اوچون شرح ائدیر. اونون فعالیتینین اساسینی ریاضیات، اقتصادیات، سیاست و س. تورکلر اسلامی قبول ائتدیکدن سونرا خصوصی بیر حرکات حس ائده‌‌رک اؤز روحو و ماهیتی ایله هماهنگ ترقی و سعی گؤردولر؛ بئله کی، بو دینین دونیادا یاییلماسی هو‌سی اونلاری دین آتلیلارینا چئویریب، یئنی دونیا قورماق اوچون سعی گؤسترمه‌یه وادار ائتدی.

قایناق: آذربایجان پست درگیسی، نومره ۹۰

ادامه نوشته

جراحی ۱۵۰ کتاب تاریخی توسط «فرهاد حکیم‌زاده»! / بهرام رحمانی

فاتحان تاریخ خود را آن طوری که دل‌شان می خواهد می‌نویسند. اما تاریخ ستم‌دیدگان و استثمارشدگان در لابلای نشریه‌ها و رسانه‌ها گم می‌شود. از این رو حافظ افکار عمومی نسبت به تاریخ واقعی بسیار ضعیف است. بنابراین ضرورت دارد که حقایق تاریخی هرچند که دل‌خراش هم باشند باید به همان شکل در تاریخ بمانند و دولتی و فردی و نهادی حق ندارد کتاب‌ها و اسناد تاریخی را بنا به سلیقه و اهداف و افکار خود جراحی کند و نابود سازد.

ادامه نوشته

وقتی تورک‌ها دست از حمایت و گسترش زبان فارسی برداشتند. / محمد رحمانی‌فر

گذشته‌گرایی و نگاه نوستالژیک به گذشته باشکوه خیالی، گذشته‌ای که هیچگاه وجود خارجی نداشته و صرفاً برساخت ذهنیت بیمار ایرانشهری است، عنصر محوری تفکر ایرانشهری و در عین حال اصلی‌ترین پاشنه آشیل این مکتب نژادپرستانه می‌باشد. نگاه نوستالژیکی که غباری آکنده از غرور واهی با قدرت تخدیری زیاد بر چشمان اذناب ایرانشهری می‌نشاند و مانع آن می‌شود که این جماعت بتوانند با نگاهی برخاسته از "تفکر انتقادی" و مبتنی بر "جدایی سوژه و اوبژه" تاریخی که محصول مدرنیته می‌باشد، به شناخت و تحلیل گذشته و اکنون خویش بپردازند.

ادامه نوشته

سه مقاله در باره‌ی عملکرد پژاک

این نوشته از سایت یاز-اکو گرفته شده است. اما پیش از خواندن متن، به موضوع زیر توجه کنید:

محمدعلی فروغی؛ سفیر کبیر ایران در ترکیه، در بخشی از نامه محرمانه خود به علیقلی مسعود انصاری؛ وزیر امور خارجه ایران به تاریخ دوم آذر ۱۳۰۶ می‌نویسد که دولت ترکیه فهمیده است که ما یک منطقه حائل کردنشین بین ایران و ترکیه ایجاد می‌کنیم. فروغی در ادامه بعد از کلی بحث درباره آینده روابط ایران و ترکیه و تاکید بر استفاده از کردها بر علیه ترکیه، احتمال می‌دهد که ممکن است در آینده «بلکه همان کردهایی که ما امروز اسباب کار خود می‌دانیم، آلت مقاصد آنها خواهند شد»

ادامه نوشته

مقایسه آلباستی در «داستان شان قیزی» با آلباستی در باورهای عامیانه ترک

داستان شان قیزی اثری است به زبان تورکی که در سال ۲۴۱ قمری در آذربایجان نوشته شده است. نویسنده‌ی آن میکائیل باشتو ابن شمس تبیر است. در سده‌های نخست ظهور اسلام، آذربایجان کنفدراسیونی از اقوام ترک مانند: اوغوز، آوار، هون، گؤک‌تورک، سابیر، قیپچاق، خزر، بلغار و دیگران بود که برخی از این اقوام از آذربایجان بسوی اروپا رفته و در آنجا دولت مستقل خود را بنا نهادند. میکائیل باشتو در این داستان ضمن بهره‌گیری از فرهنگ شفاهی مردم، نظری به تاریخ نیز داشته است و این اثر حاصل نگاه او به اوضاع و احوال این دوران نیز است. بلغارها در این سده‌ها در سرزمین آلبان – بین رودهای آراز و کورا – اسکان یافته بودند و تحت فشار خزران مجبور به کوچ شدند. این اثر – شان قیزی داستانی، یادگاری از آنان است. «شیخ مصطفی باراج» مورخ بلغارها در قرن هفتم هجری که خود حاکمی قدرتمند بود در کتاب «تاریخ بلغارها» این اثر را جزوی از ادبیات آذربایجان می‌شمارد زیرا ۱) اثر در آذربایجان نوشته شده و حوادث داستان در آذربایجان اتفاق می‌افتد؛ ۲) زبان اثر نیز به زبان تورکی آذربایجان است.

ادامه نوشته

شاهنامه آری، دده قورقود خیر؟

تهران‌ کتاب سرگیسینده، آذربایجان ادبیاتی‌نین شاه‌اثری دده‌قورقود کتابی‌نین ساتیشی قدغن اولدو و کیتابلاری سرگیدن ییغیشدیردیلار!؟ بو بالاجا خبر اولدوغو حالدا، آذربایجان حالقی‌نین کیملیک حاققینا بؤیوک بیر هجوم ساییلیر. آنجاق تورک ملتی اویاندیقجا، ویرانشهری‌لر آجیشیر و غلط ایشلره اول وورورلار. بو حرکتلر ملتیمیزین داها اویانماغینا سبب اولور. بو ساحه‌ده یوزلرجه مختلیف سانال دونیاسیندا اولان مئدیالاردا اعتراض سسلری اوجالدی. بورادا اوچ قیسا نظری -ایکیسی فارسیجا و بیری تورکجه- اوخویورسونور:

ادامه نوشته

برچسب‌های تجزیه طلبی / اکبر اعلمی

کم نیستند آنانی که آگاهانه یا ناآگاهانه، و بی‌توجه به پیامدهای آن، برچسب «تجزیه‌طلبی» را چونان حربه‌ای سیاسی بر پیشانی کنشگران و پاسداران میراث فرهنگی قومیِ دلبسته به ایران و باورمند به وحدت و همبستگی ملی می‌کوبند؛ غافل از آن‌که ترک‌زبان‌ها نه اقلیتی مهاجر و پراکنده، بلکه بخشی اصیل و ریشه‌دار از بافت جمعیتی، تاریخی و جغرافیایی ایران‌اند؛ بخشی که نه قابل حذف است، و نه سزاوار چشم‌پوشی.

ادامه نوشته

زبان ترکی: ساختاری شگفت‌انگیز و قابلیتی عظیم

ویسنده: جان آنگلیس (برنده جایزه مترجم جوان British Council)

گرامر زبان ترکی موجب شده این زبان از انعطاف‌پذیری فوق‌العاده‌ای برخوردار باشد:

زبان ترکی برای اغلب آنهایی که همچون انگلیسی‌زبانان به یکی از زبان‌های هند و اروپایی سخن می‌گویند، زبانی ناآشناست. این زبان ساختاری متفاوت دارد و زبان‌آموزان جدید بایستی پیش از حرف‌زدن، اندکی تأمل نمایند. در عین حال، ترکی زبانی زیباست. انعطاف‌پذیری این زبان موجب شده خیلی چیزها در این زبان، موجزتر از انگلیسی بیان‌شوند...

ادامه نوشته

ادبیات تورکی در دوره‌ی سلجوقیان / دکتر محمدرضا کریمی

سلجوقیان سلطنتی را در آسیا از ماوراءالنهر تا مدیترانه آغاز کردند که دوران طلایی تاریخ ایران و اسلام محسوب می شود: زیرا آثار باقی‌مانده از آنان در عرصه‌های گوناگون معماری، فرهنگی و ادبی هنوز هم نمونه‌های برجسته‌ای از فرهنگ و هنر بشمار می‌آیند. ظهور و پرورش هزاران دانشمند، فیلسوف، طبیب، مورّخ، ریاضیدان، منجم و هنرمند در شاخه‌های مختلف علمی-هنری نمونه‌ی بارزی از این توسعه و رشد شمرده می‌شوند. کتابهای ارزشمندی هم در این زمان نوشته شده‌اند که هنوز ارزش و اعتبار علمی خود را حفظ کرده‌اند. کتاب‌های تاریخی فراوانی در این دوره نوشته شده‌اند. ادبیات در آذربایجان همچنان به سه زبان عمده‌ی اسلامی: عربی، فارسی و تورکی تداوم دارد و هر سه در دامن اسلام پرورش می‌یابند. این آثار خود نشانگر دوره‌ی عظمت اسلام و ایران در سده‌هایی است که سلجوقیان حکمرانی می‌کنند. این مقاله تأکید خود را بر روی ادبیات ترکی متمرکز خواهد کرد در عین حال اشاره‌هایی به ادبیات سایر زبانها مورد غفلت نخواهد بود.

منبع: فصلنامه غروب، شماره ۳۵.

ادامه نوشته

نه ائتمه‌لی؟

یئنی ایل بایرامینی تام قوروپداشلارا تبریک دئییرم و هامینیزا یئنی ایلده ساغلیق و شنلیک دیله ییرم. آرزی ائدیرم یئنی ایل خالقیمیزا برکتلی بیر ایل اولسون؛ آزادلیق و خوش گونلر قارشینیزدا اولسون!

بوگونلر تکجه آذربایجان یوخ، بلکه بؤلگه‌میزده و هنده‌وریمیزده دَییشیک اولایلار کئچمکده‌دیر؛ اؤزللیکله فروردین آیی‌نین ایکیسینده اورمودا ملتیمیزین ملی روحلو حرکتی هله چوخلارینی شوکدا ساخلاییب. اورمو حرکتی بیزیم ملی حرکتیمیزده بیر دؤنوش نقطه‌سی اولابیلر. آنجاق روحلانان بو ملی هاوانی قوروماق و داها روحلاندیرماق گره‌یینی دوشونورم. بونو دقتله آراشدیریب و گله‌جک اوچون یئنی حرکتلری حاضیرلاماق لازیمدیر.

ادامه نوشته

فارسی زبانی عقیم / محمد رضا باطنی

دربارهً زیبایی، شیرینی، گنجینهً ادبی و دیگر محاسن زبان فارسی سخن بسیار شنیده ایم. اکنون شاید وقت آن رسیده باشد که با واقع بینی به مطالعهً توانایی های زبان فارسی بپردازیم و ببینیم آیا این زبان می تواند جوابگوی نیازهای امروز جامعهً ما باشد؟ آیا در آن کاستی هایی یافت می شود، و اگر یافت می شود چگونه می توان آنها را برطرف ساخت؟

یکی از ویژگی های زبان، زایایی یا خلاقیت آن است. خلاقیت زبان را از جنبه های گوناگون می توان بررسی کرد ( از جنبهً ادبی، نحوی، واژگانی و شاید هم از جنبه های دیگر). بحث ما دراینجا به خلاقیت یا زایایی در واژگان زبان محدود می شود. زایایی واژگانی به اهل زبان امکان می دهد تا همراه با تغییراتی که در جامعهً آنها رخ می دهد واژه های تازه بسازند و کارایی زبان خود را با نیازمندی های خود متناسب گردانند.

ادامه نوشته

چه تعداد کلمه بیگانه در زبان ترکی وجود دارد ...

با بررسی فرهنگ لغت به روز انجمن زبان ترک (TDK) مشخص شده است که در زبان ترکی ۶۱۶ هزار و ۷۶۷ لغت وجود دارد. (ابتدا این تعداد را با ۴۵۰۰۰ مدخل در «فرهنگ معین» -مهمترین فرهنگ لغت فارسی- مقایسه کنید) تعداد لغات خارجی دخیل در زبان ترکی به طور دقیق ۱۴ هزار و ۴۸۳ لغت است که معادل ۲٫۴۳ درصد کل کلمات است. (باز هم مقایسه کنید با ۶۶٪ لغات عربی، ۱۲٪ لغات ترکی و تنها وجود ۱۳۰۰۰ واژه سره فارسی بنا بگفته‌ی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان فارسی)

ادامه نوشته

دده عمر روشنی / محمدعلی نقدی

کلاسیک ادبیاتیمیزین پارلاق اولدولازینین بیریسین داها آرتیق تانییاق

دده عمر روشنی

تاریخ بویو تورک دیلی و ادبیّاتی دوغودان- باتی­یا قدر یاییلیب و دیللرده دئییلمه­‌ده دیر. اسکی زامانلاردان بری اورتا دوغو آدلانان جغرافیادا میلیونلار انسان بو گؤزل دیل و ادبیات­دان یارارلانیب و یارادیب­لار. بو دیل بؤیوک سلجوق ایمپراتورلوغوندان بری آنادولودا و آذربایجاندا آرتیق زنگینله‌­شیب و بو توپراقلارین خلقی بو دیلده قونوشوب- دانیشیبلار. همین دیل آغ قویونلو حاکم­لری دؤورونده اؤزللیکله اوزون حسن اوغلو، سلطان یعقوب حکومتینده چوخ اؤنملی و دیَر­لی ساییلیب دیر. سلطان یعقوب آنادولودا شاهلیق قوراراق اؤلکه‌­نین شاعیرلرین و ادبیات سئونلرینی یازیب - یارادماغا اؤز سارایینا اوخویوب، اونلاری آلیقشلاییب هر یازیلارینا صله وئریب. بو حاکیمین دؤورونده چوخلو ادبی اثرلر یارانیب و بیر سیرا اثرلرده باشقا دیللردن و ادبیّاتلاردان تورک دیلینه ترجمه اولونوب و ائل آراسیندا یاییلیب دیر. سلطان یعقوب ساراییندا اولان کلاسیک شاعیرلریمیزین بیریسی «دده عمر روشنی» دیر کی چوخ احتمالا گؤره (892- 820) هجری ایللری‌نین آراسیندا یاشاییرمیش.

ادامه نوشته

صفویه و تشیع

صفویه و تشیع

چکیده:

دولت قیزیلباشها یا صفویه در تاریخ نقش بسیار پر اهمیتی را ایفا کرده است بطوری که در باره‌ی این سلسله، نظرات متناقض و مختلف فراوان است. برخی این سلسله را سلسله‌ای ایرانی‌تبار می‌دانند و تفرقه بین ترک و فارس می‌اندازند و برخی جنگ سنی-شیعه را از نو زنده سازند. بررسی تاریخ همراه با علایق شخصی و سلایق محدود نمی‌تواند حقایق را روشن کند. جوانب این تاریخ بسیار گسترده و لذا نظرات نیز متفاوت است. می‌بینیم در بررسی‌های مورخان امروزین حقایق تاریخی کتمان شده و سلایق فردی جای حقایق را گرفته است. تشیع واقعی رخ باخته و وسیله‌ای در دست استعمارگران و نیروهای ارتجاعی برای برهم زدن اتحاد مردم شده است تا از جنبش انقلابی مردم جلوگیری به عمل آید. حرکت اخیر مدّاحان در اردبیل و راه‌اندازای سایت چالدران، هدفی جز سیاست تفرقه اندازانه ندارد.

واژگان کلیدی: صفویه، تشیع، خرافات، عثمانی.

قایناق: آذربایجان پست، نمره ۸۶، ژانویه ۲۰۲۵

ادامه نوشته

ایران زندیه و ایران قاجار

چکیده:

نگاهی به نقشه‌ی ایران در زمان صفویان، افشاریان، زندیه و قاجاریان بسیاری از حقایق تاریخ را بر ما روشن می‌سازد. با همین نگاه ساده معلوم می‌گردد در دوره‌ی زندیه خبری از شکوه دوران صفوی نیست، اثری از عظمت دوران افشاریان نیز دیده نمی‌شود؛ حتی ایران دوره‌ی قاجاریان بسیار باشکوهتر از ایران دوره‌ی زندیه است. بطوری‌که در ادامه، در دوره‌ی پهلوی نیز از وسعت قلمرو قاجاریان کاسته شده است.

ادامه نوشته

گستاخان را بی‌پاسخ نمی‌گذاریم!

سخنان گستاخانه‌ی قسیم عثمانی نماینده شهر بئی کندی (بوکان) در مجلس شورای اسلامی در مورد آذربایجان و ساکنان باستانی آن که تورکان باشند نشان می‌دهد که تعامل مردم و شاید هم سهل‌انگاری فعالان مدنی آذربایجان در سالهای اخیر باعث شده آنها هر روز گستاخ‌تر شوند و بی‌پروا به مردم غیور آذربایجان توهین نمایند.

ادامه نوشته

آذربایجان اوسطوره‌لری

آذربایجاندا اوسطوره‌لر انسان یارانیشیله برابر عؤمرو واردیر. میت یا اوسطوره انسانلارین دینلردن اؤنجه دونیانین یارانیشی و طبیعتده اوز وئرن حادثه‌لری‌نین سیرّلرینی تانیماق اوچون فیکری چالیشمالاری‌نین نتیجه‌سی‌دیر. میت‌لر، طبیعتده اوز وئرن حادثه‌لرین نه‌دنلرینی آختارماق یولوندا یارانیر. تانریچالار یارانیر. هر بیر اولایین اؤز تانریچاسی واردیر – دئیه اینانیر. انسان‌اوغلو گؤیده قوپان ایلدیریم، یاغیش، توفان، اود و باشقا حادثه‌لری آچیقلاماغا علمی امکان اولمادیغیندان خیال دونیاسینا سؤیکه‌نیب الهه‌لر یارادیر. ایلدیریم تانریچاسی، توفان تانریچاسی، دنیز و سو تانریچاسی و باشقا تانریچالار اورتایا گلیر. میت یا اوسطوره دینلر اؤنجه‌سی انسان دوشونجه‌سی‌نین ایلک مرحله‌سی‌دیر. علم بو حادثه‌لری نه‌دَنینی تانیدیقدا اوسطوره ده تاریخه قووشور. آذربایجان اوسطوره‌لری دده قورقور کتابیندا گؤرونمکده‌دیر. آنجاق دده قورقوددان اؤنجه، شان قیزی داستانی واردیر. بو اثر ۲۰جی یوزیلین اوّللرینده تاپیلمیشدیر.

ادامه نوشته

هویت مردم آذربایجان

هویت مردم آذربایجان، در قرون اخیر، به‌ویژه پس از تأسیس دولت‌های مدرنِ منطقه در اوایل قرن بیستم، در کانون توجه قدرت‌های مختلف بین‌المللی، منطقه‌ای و داخلی قرار گرفت، و هر یک به طریقی در صدد بازنمایی مردم آذربایجان و تعریف هویت آن‌ها برآمدند. طی این صد و اندی سال، چهار اصطلاح «تورک»، «تورکِ آذربایجان»، «آذربایجانی» و «آذری» برای نامیدن مردم آذربایجان مورد استفاده قرار گرفته‌اند، که هر کدام معنا و اهداف سیاسی خاصی دارند. آگاهی از معنای این اصطلاحات و انگیزه‌های محرک آن‌ها، که در این نوشته بررسی می‌شوند، می‌تواند به درک بهتر مسائل هویتی مردم آذربایجان و راهکارهای پیش‌رو برای حفظ و تقویت آن کمک کند.

ادامه نوشته

کاشغرلی محمود و اثری دیوان لغات‌التورک / سلیمان آیدین

تورک تاریخی و ادبیاتی ایچین، اورخون بنگی داشلارینین چؤزولمه‌سیندن سونرا یاشانان ان بویوک گلیشمه شبهه‌سیز کاشغرلی‌ محمود‌ون اثری دیوان‌ لغات‌التورک‌ون بولونماسی‌دیر. بو اثر تورک کولتور و مدنیتینین ان قیمتلی خزینه‌لریندن بیریسی‌دیر. بیزلر ده بو قیمتلی تورک اثرینی قلمه آلیرکن تورک کولتورونون بیر بوتون ایچینده وارلیغینی آچیقلاماق، ۱۱جی تورک دونیاسینی یانسیتماق ایسته‌دیک.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Mahmud_al-Kashgari.jpg/330px-Mahmud_al-Kashgari.jpg

ادامه نوشته

کریدور زنگه زور

کریدور زنگه زور بعد از جنگ ۴۴ روزه‌ی آذربایجان و ارمنستان و امضای قرارداد صلح بین این دو کشور با واسطه‌گری روسیه مطرح گردید. در ماده ‌ی نهم قراداد آتش‌بس سال ۲۰۲۰، دو کریدور یکی بانام «دالان لاچین» برای ارتباط ارمنستان به خانکندی و دیگری «دالان زنگه‌زور» بین جمهوری آذربایجان و نخجوان مطرح شد و مورد موافقت طرفین قرار گرفت.

ادامه نوشته

آذربایجان ادبیاتی نین ۷جی یوزیلده دورومو / م. کریمی

آذربایجان تاریخی و ادبیاتی، کئچن یوزیلده، اولدوغو کیمی خالقیمیزا تانیتدیریلماییب؛ بلکه یازانلاریمیز دا خبرسیز اولموشلار. بونا گؤره ۷۰۰۰ ایللیک تاریخیمیزین یئرینه ۲۵۰۰ ایللیک قوندارما بیر تاریخه راضیلاشدیریب، تاریخین درینلیکلریندن گلن ادبیاتیمیزی دا نفی ائده‌رک ۸جی یوز ایلدن باشلاندیغینی بئینیمیزه سوخموشلار. بئله ایناندیرمیشلار کی تورک دیلی آذربایجانا گلمه بیر دیلدیر و اونون تاریخی سلجوقلاردان اؤنجه‌یه گئدیب چاتماییر!؟ داها گولدوروجو دوروم بودور کی دئمیشلر عمادالدین نسیمی آذربایجانین ایلک کلاسیک شاعیری‌دیر. بو سطیرلرین یازاری سلسله مقاله‌لرله آذربایجان تورک تاریخی‌نین درینلیکلرینی گؤسترمه‌یه چالیشاجاق. ادبیات تاریخی یازانلارین شیوه‌سی‌نین ترسینه اولاراق، آددیم – آددیم دال قاییدیب و نهاینده اسلامدان سونراکی ۱۲۰۰ ایللیک ادبیاتیمیزی تانیتدیراجاقدیر. بو مقاله‌ده ۷جی یوز ایلین ادبیاتیندان باشلایاراق، ادبیاتیمیزین گئنیش و درین اولدوغونو آچیقلایاجاییق. اولسون کی گلن مقاله‌لرده ۶جی و ۵جی یوزایللرده و اوندان قاباقکی عصرلرده ادبیاتیمیزی تانیتدیرماغا یول آچابیلک. او بیری طرفدن، آذربایجان ادبیاتیندا حکمت، عرفان و تصوف حاققیندا آراشدیرمالار بارماق ساییسیندان چوخ دئییلدیر. بیرحالداکی صوفیانه طریقتلرین بیر چوخو آذربایجاندان باش قالدیریب و دونیانین چوخلو اؤلکه‌لرینده ده بوداق آتمیشدیر؛ او جمله‌دن یسویه، بکتاشیه، بابائیه، قارداشلیق، مولویه، قلندریه و... تورک دونیاسینا و اؤزللیکله آذربایجانا عاید ساییلیرلار. بو طریقت‌لر آذربایجاندان باش قالدیریب، آذربایجاندا کؤکه‌لیب و سونرا سینیرلاری کئچه‌رک باشقا ملت‌لر آراسیندا دا اؤزونه یئر آچیبدیر. 7جی عصر آذربایجان ادبیاتی‌نین زیروه‌یه چاتدیغی یوزایل‌دیر.

ادامه نوشته

فرشته اوغلو عبدالمجید کلیاتی

اینجه‌له‌مه‌سینی یاپدیغیمیز کتابین قونوسو، حروفیلیغین آنادولودا یاییلماسیندا ائتکیلی اولان آدلر آراسیندا اولان عبدالمجید فرشته‌اوغلو و اونون اثرلری‌دیر. فاتح اوسلوار، اؤزر شن‌اؤده‌ییجی و آدایل آریق‌اوغلونون بیر آرایا گله‌رک اولوشدوردوغو بو اثر، حروفیلیک آراشدیرما ساحه‌سی ایچین اولدوقجا اؤنملی و دقت چکیجی بیر چالیشمادیر. اثر، ایلک اولاراق مؤلیف عبدالمجید فرشته‌اوغلونون اوزه‌رینه اوداقلانماقدادیر. سونراسیندا ایسه فرشته‌اوغلونون اثرلری اله آلینماقدادیر. بو چئرچیوه‌ده عشق نامه‌، هدایت نامه، آخرت نامه، سعادت نامه، رساله حروف و ترجومه خواب‌نامه‌ آدلی اثرلر اینجه‌لنمکده‌دیر.

ادامه نوشته

تئوری اورمو

مقدمه ای بر ۹ بیتیک

نوشته: پروفسور دکتر فریدون آغاسی‌اوغلو

موضوع ۹ بیتیک بدین نتیجه می رسد که ترکان نخستین بار در آذربایجان اسکان داشته اند، به عبارت دیگر، آذربایجان سرزمین اولیه‌ی ترکان بوده و در طول هزاره ها ترکان از آذربایجان، هم بسوی اروپا سرازیر شده اند و هم بسوی آسیای میانه رفته اند. این مهاجرت همواره در جریان بوده و با تغییر مسایل سیاسی، اقلیمی، حوادث و دلایل مختلف رخ داده است که در صدر این دلایل می توان به برخورد اقوام و مسایل اقلیمی نیز اشاره کرد.

ادامه نوشته

پرچم، نماد ملت و کشور

اصولا نماد هر ملت و کشوری پرچم است. پیشینه‌ی استفاده از پرچم، به روزگاران باستان باز می‌گردد. آنگونه که از منابع تاریخی برمی آید، تمدن‌های گوناگون اعم از مصریان، یونانیان، ترکان، ایرانیان، اعراب و ... از آن بهره می‌جسته اند. هرچند به طور دقیق مشخص نیست که اولین بار استفاده از آن توسط چه کسی و در چه زمانی بوده است؛ ولی مشهور است که این وسیله، نخستین بار توسط حضرت ابراهیم (ع) برای آزادسازی حضرت لوط (ع) از زندان طاغوت زمان خود بکار گرفته شده است.

بحث در باب نماد پرچم کنونی ایران بسیار جالب است و در طول تاریخ بیش از همه رنگ و بوی ترکی داشته است.

ادامه نوشته

در حاشیه سفر ولادیمیر پوتین به آذربایجان / علی رضا اردبیلی

در حاشیه سفر ولادیمیر پوتین به آذربایجان

امپراطوری روسیه از هرجهت قدرتی بیش‌از حد، نسبت به مستعمرات و همسایگان خود داشته است و دارد. این میزان از قدرت متکی بر خشونت عریان و نبود رقیبی مهم برای روسیه در اشغال و حفظ 17 میلیون کیلومتر مربع از ارض مسکون، این قدرت بزرگ جهانی را از توسعه قدرت نرم برای تنظیم روابط خود با شهروندان روس، اقلیت‌های اتنیکی، همسایگان و دنیا، بی‌نیاز کرده است. یکی از راه‌های حفظ تسلط بر متصرفات خود از سوی روسیه، بازی با شکاف‌های اتنیکی در متصرفات قدیم و سابق خود بوده است.

ادامه نوشته

همایشی در قلب کشور اسلامی با ماهیت نژادپرستی

با تبلیغات «همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی» در ۱۴ تیرماه توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، گروه باستانکاوی... و موزه ملی ایران در شهر تهران برگزار گردید. این حرکت ضد انسانی و شوونیستی با اجازه‌ی حکومت اسلامی در حساس‌ترین زمان ممکن برگزار شد و هدفی جز سرکوب امیال هویت طلبان نداشته است. بویژه که دکتر پزشکیان با شعار عدالت و مساوات وارد کارزار انتخابات شده است، شوونیستها احساس خطر می کنند.

ادامه نوشته

انتخاب آذربایجان

انتخاب آذربایجان

دکتر پزشکیان، کاندیدای ریاست جمهوری ایران به پیروزی رسید. همواره هر انتخاباتی فرصتی طلایی برای شرکت کنندگان بوجود می آورد تا در این فرصت کوتاه به تبلیغ خواسته‌های خویش بپردازند و این انتخابات، فرصتی عالی برای حرکت ملی آذربایجان بود؛ ولی سردرگمی بخشی از فعالان حرکت ملی آذربایجان و تردید بین دو انتخاب: تحریم انتخابات یا شرکت؟ - میدان عمل را به اصلاح‌طلبانی وارگذار کرد که از مدتها پیش شکست آشکار خود را اعلام کرده و از انتخابات قهر کرده بودند. در چنین موقعیتی حرکت ملی نتوانست راه خود را بروشنی بیابد و تا آخرین روزها بصورتی خجالتی در تحریم انتخابات باقی ماند و مردد ماندنش تداوم یافت تا بصورت ناباورانه شاهد پیروزی پزشکیان گردد. معتقدم زمان انتخابات بهترین فرصتها برای بیان خواسته‌های ملی و سازماندهی حرکت را فراهم می آورد؛ این بار هم فرصتی بود تا حرکت ملی درخواستهای منطقی مردم آذربایجان را بعد از ۴۵ سال بر زبان آورد و راهکار نشان دهد. از دست دادن این فرصت، زخمی دیگر بر زخمهایی بود که در نتیحه‌ی تصمیمات غلط این گروه – از جمله در انتخابات مجلس که سال پیش برای اورمیه و دیگر شهرهای آذربایجان غربی بر جای نهاد – افزود.

ادامه نوشته

علی رضا اردبیلی: انتخابات با طعم رفراندوم

در پی روشن شدن نتایج انتخابات ریاست جمهوری 1384 / 2005 کسانی که استنباطی از جریانات عمقی جامعه نداشتند، دچار شوک شدند. در آن انتخابات، یونس مهرعلیزاده که در نتایج کشوری، کمترین آرای ریخته شده به صندوقها را از آن خود کرده بود، در آذربایجان بیشترین تعداد آراء منتخبین را کسب کرد. یونس مهرعلیزاده شخصی ناشناخته و فاقد هیچ کاریسمای قابل اشاره در کل ایران و از جمله آذربایجان بود. تنها هنر وی برای کسب اعتماد رأی دهندگان آذربایجانی، هویت اتنیکی ترکی وی و بخصوص حضور پیدا کردن وی در دفتر مجله "وارلیق" و تأیید همه 28 ماده سند "طرح اوليه‌اي از خواسته‌هاي ملت آذربايجان" (در آستانه انتخابات دوره نهم رياست جمهوري) به تاریخ 30 اردیبهشت 1384 (20 ماه مه 2005) بود. تأیید این سند، کافی بود تا یونس مهرعلیزاده ناشناخته در دور اول انتخابات، بزرگترین موفقیت خودش را در آذربایجان کسب کند.

ادامه نوشته