شان قیزی دستانی

شان قیزی دستانی

بو داستان ۶۰۰ صحیفه لیک بیر اثردیر کی ۲۴۱ قمری ایلینده - ۱۲۰۰ ایل اؤنجه تورک دیلینده یازیلمیشدیر. بو اثر بولغارلار طرفیندن آذربایجاندا یاشادیقلاری زامان یازیلمیش و بولغار ادیب‌لری بو دستانی آذربایجان ادبیاتیندان دا ساییرلار.

بورادا تورکیه ادیبلری‌نین نظرلرینی نئچه مقاله‌ذه تقدیم ائدیب، سونرا آذربایجان ادبیاتیندا نئجه تاثیر قویموش و نه‌اوچون آذربایجان ادبیاتیندان ساییلدیغی حاقدا معلومات وئره‌جگم.

شان قیزی دستانی حاققیندا بیر دیرلندیرمه

بتول آیدوغدو

اؤزت:

خزر دنیزی نین قوزئییندن آوروپایا دوغرو کؤچن بولغارلار م. اؤ ۶جی یوزایلده بؤیوک بولغار خانلیغینی قورموش و بؤلگه‌یه یئرلشمیشدیر. بو دولت داها سونرا ایتیل بولغارلاری و وولقا بولغارلاری اولاراق ایکی‌یه آیریلمیش و ایتیل بولغارلاری اسلامیتی قبول ائتمیشدیر. شان قیزی دستانی، ایتیل بولغارلاری آراسیندا سؤزلو اولاراق آختاریلمیش و اسلامیتین بو توپلوم طرفیندن قبول ائدیلمه‌سیندن «سونرا میکایل باشتو» طرفیندان یازی­یا کئچیریلمیشدیر. کاشغرلی محمود «دیوان اللغات تورک» آدلی اثرینده بو دستانین ایکی پارچاسینا یئر وئرمیشدیر.

ادامه نوشته

چلبی اوغلو

چلبی ­اوغلو یا به عبارت دیگر اولو عارف چلبی، یکی از شاعران برجسته­‌ی طریقت مولویه است که با آفرینش ادبی­اش خون تازه­ای در رگ­های طریقت مولویه به جریان انداخته است. اولو عارف چلبی­ یا "چلبی­ اوغلو" نوه‌ی مولانا مولوی و فرزندش سلطان ولد است و در فضایی که مولوی، حسام‌­الدین چلبی­ و سلطان ولد در سده­ی هفتم هجری بوجود آورده بودند رشد کرد و پرورش یافت. سپس ارشاد مریدان مولویه را عهده‌­دار شد و چندی نیز در سلطانیه (زنگان) به فعالیت و تعلیم پیروان مولویه پرداخت و یا یه عبارت صحیح، به تبلیغ مولویه مشغول شد. این شاعر و عارف بزرگ که نقش او را باید بیشتر در توسعه و تثبیت طریقت مولویه دانست، شاعریست که روش و راه پدر و پدر بزرگش را دنبال نمود و آثاری بدو زبان فارسی و تورکی آفرید.

ادامه نوشته

عرش نامه فضل الله نعیمی تبریزی

حروفیه 8جی یوزایلده صوفیانه بیر طریقت اولاراق، ایرانین بوتون بؤلگه لرینده - خراساندان باشلاییب بوتون آذربایجان، آنادولو و اورتا دورغودا یاییلیر. حروفیه ادبیاتیندا ایکی دیلده: تورکجه و فارسیجا اثرلر یازیلیر. حروفیه هله ایراندا لازیمی قدر آراشدیریلمامیش و تانینمامیش قالمیشدیر. هله حروفیه شاعیرلری و یازیچیلاری تانینماییب، اثرلری یئرده قالیب، و هله حروفیه دوشونجه ­سی، دونیا گؤروشو، فلسفی باخیشی اوزه­رینده کئچه­ری حالدا تانیشلیغیمیز اولموشدور. وطنیمیزین مختلف کتابخانالاریندا حروفیه ادبیاتی حاققیندا آز – چوخ الیازمالار توز آلتیندا قالب و بو کتابلار اونودولموش دورومدادیرلار. ایراندا نئچه – نئچه کتابلاردا حروفیه آیاقلانماسی، تاریخی اولایلاری و حتا دوشونجه‌­سی حاققیندا یازیلمیشدیر؛ آما تاسوفله بونلار تکجه ایکی شخصیتین – فضل الله نعیمی و عمادالدین نسیمی­‌نین تکجه شعرلر دیوانی اساسیندا یازیلمیش و بونا گؤره ده چوخ سطحی، معلوماتسیز و ناقص سؤزلرله یازیلمیشدیر. آنجاق حروفیه ادبیاتی­‌نین ماتریاللاری الده اولورسا، دوشونجه‌­لری داها یاخشی تانینار، آراشدیریجیلار اونلارا الی-دولو یاناشا بیلرلر. بو مقاله فضل­‌الله نعیمی­‌نین عرش­نامه کتابینی تانیتدیریر، سونرا همان زماندا عرش نامه بیر تورک شاعیری اولان عامل­‌اوغلو، تورکجه‌­یه چئویریر و چوخ آلقیشلانیر. دئمک اولار کی عامل­اوغلو حروفیه ادبیاتی­نی آنادولویا آپاران شاعیرلرین باشیندا دایانیر. الینیزده کی مقاله، بو ایکی اثرین تانیتیمی­نی اله گؤتوره رک، الیازما نسخه­‌لری اساسیندا آراشدیرماغی اؤزونه هدف گؤتورموشدور.

ادامه نوشته