ائلیمیزین گؤرکملی آشیقلاریندان، اوستا آشیق «محمدحسین دهقان»ین وفاتی بیزی کدرلندیردی. آذربایجان خالقینا، آذربایجان آشیقلارینا باش ساغلیغی وئریر و حؤرمتلی عائیلهسینه دؤزوم دیلهییریک.
یونسکو روز ١۵ دسامبر (٢۴ آذر) را «روز جهانی خانواده زبان تورکی» اعلام کرد.
تصمیم یونسکو در نامگذاری ١۵ دسامبر به عنوان «روز جهانی خانواده زبان تورکی» گامی مهم و تاریخی در راستای تقویت همکاریهای بینالمللی برای حفظ و انتقال زبان تورکی به نسلهای آینده است.
انتخاب این روز از طرف سازمان فرهنگی یونسکو گاهی مهم در حفظ تعاملات بین المللی بشمار می آید و امید آنست که مسئولین ایران نیز متوجه اهمیت زبان تورکی در سالها و دهههای بعدی باشند. تردیدی نیست که زبان تورکی موقعیت ممتازی در جهان خواهد داشت و محرومیت ۴۰ میلیون از مردم تورک ایران، صدمهای جبران ناپذیر بر وحدت و تاریخ ایران خواهد بود.
ضمن تبریک این رویداد تاریخی، هموطنان را برای بهرهگیری از این موقعیت تاریخی فرا میخوانیم.
رامیز قلیاف، خالق ملودی «یاندیم ائله یاندیم»، رفت، اما نغمهاش باقیست
وداع با صدای جاودانه تار
امروز دنیای موسیقی آذربایجان و قلب هر عاشق هنر، سنگین است…
رامیز قلیاف، استاد تار و خالق ملودیهایی که هر نتش با جان و دل سخن میگوید، از میان ما رفت. صدایی که میتوانست اشک را جاری کند، لبخند را بیاورد و دلها را به وجد بیاورد، اکنون خاموش شده است. اما نغمههایش، همانند نسیم دلنشین، هنوز در جان ما جاری است.
قادین اثرلری کیتابائوی» قورومونون داخلی درگیسی عنوانیندا حاضیرلانان «یاز» درگیسینین بیرینجی سایی ایشیق اوزو گؤردو.
بیر ایل بوندان اول «ائل بیلیمی موسسهسی»نین نزدینده یارادیلیب، اؤز فعالیتینه باشلایان «قادین اثرلری کیتابائوی»قورومو، آذربایجان قادینلارینین اثرلرینه حصر اولونموش ایلک تخصصی کیتابخانادیر. بو کیتابخانادا قادین موضوعلاری ایله باغلی و قادین یازارلار طرفیندن یازیلمیش اثرلر توپلانمیشدیر.
این ایرانشهریها هرچند بسیارشان انتخاب شده ار درون آذربایجانیان هستند اما دشمنی با آذربایجان و ترکان را هر روز بیشتر از دیروز بروز میدهند و تا جایی که بتوانند تشنج میآفرینند؛ و نظام جمهوری اسلامی تحت سلطهی نفوذ آنان رفته و سیاست تفرقه افکنانه را پیش میبرند. آنان که دم از این میزنند که آذربایجان پای اسرائیل و آمریکا را به منطقه باز کرده است میدانند که این روزها این ارمنستان است که بصورت مستقیم آمریکا را به منطقه آورده و مشترکاً مانور نظامی انجام میدهند و از زنگهزور دفاع میکنند. پس ایران دنبال چیست؟ این کریدور طبق توافقنامهای که بین دو کشور: آذربایجان و ارمنستان ایجاد شده چه ربطی به ایران دارد؟ ایران کجای این توافق قرار دارد؟
عارف بابایئو، آذربایجان خالق آرتیستی دونیاسینی دییشدی.
عارف بابایئو آذربایجان موغام موسیقیسینین گؤرکملی سیمالاریندان و خالق آرتیستی عنوانینا مالیک اولان بیر صنعتکار دونن گؤزونو بو دونیادان یومدو. بو سارسیدیجی خبر، موسیقی عالیملرینی و عالَمینی کدرله بورودو.
عارف بابایئو ایللر بویو موسیقی دونیاسیندا چالیشان و بیرچوخلو ماهنیلارا اؤز امضاسینی ووران صنعتکار ایدی. اونون شؤهرتی دونیایا یاییلمیش و موسیقی هوسکارلارینی دویغولو سسی و گؤزل ایفالارییلا مفتون ائتمیشدیر. آنجاق بو بؤیوک مغنیمیزین یئری موسیقیمیزدن بوش قالمایاجاق و یوزلرجه تربیه ائتدیگی شاگیردلری اونون یئرینی دولدوراجاقلار؛ بونونلا بئله آدی و یادی همیشه موسیقی تاریخیمیزده قالاجاقدیر. روحو شاد ، یادی قالارقی و یولو گئدرلی اولسون!
بیانیه فعالین مدنی آذربایجان در لزوم مشارکت مردمی
مردم غیور تبریز
شرایط بحرانی و حاد ناشی از حمالت ناجوانمردانه رژیم صهیونیستی اسرائیل که در کشور حاکم شده، میتواند پیامدهای فاجعهباری چون قحطی، بیماری، گرانی، کمبود آب، برق و گاز، همچنین هرج و مرج و فعالسازی گروههای مسلح تروریستی به دنبال داشته باشد که امنیت را مختل و آسایش مردم را سلب کند.
پزشکیان و شعوبیان (۳)
سفر اخیر دکتر پزشکیان در شمال و جنوب آذربایجان از اهمیت بیبدیلی برخوردار بود. این اهمیت جنبههای ویژهای داشت که در این یادداشت به چند مورد از آنها تاکید میکنم.
مسعود پزشکیان :
«ما با آموزش به زبان مادری خود مشکل داریم. انکار این موضوع درست نیست. نیازی به عصبانیت از کسانی که خود را ترک در آذربایجان ایران مینامند، نیست.
زبان مادری این مردم ترکی است، قومیت آنها ترک است. آنها نمیتوانند خود را چیز دیگری بنامند و نامهای ساختگی غیرقابل قبول است.
آموزش به زبان مادری آنها هم یک تعهد ملی و هم بینالمللی ایران است. ما باید رویکرد ویژهای به موضوع آموزش به زبان ترکی داشته باشیم. زیرا این زبان مادری میلیونها ترک است که بخش جداییناپذیر ایران هستند.»
«زبان ترکی زبانی است که شهریار به آن صحبت میکرد و مینوشت. عصبانی شدن وقتی او به این زبان شعر میخواند غیرمنطقی است. شهریار درخشانترین چهره تاریخ ایران است.
یوهان واندواله زبانشناس اهل بلژیک مسلط به ۵۰ زبان: بیش از هر زبانی تورکی را دوست دارم و حیرانش هستم!
در سال ۱۹۸۷ که در مسابقه زبان بنام بابل مقام نخست را بدست آوردید، به سوال «کدام زبان را بیش از همه دوست داری» چه جوابی دادید؟
چنین جوابی دادم: «دوستداشتنیترین و حیرتانگیزترین زبان برای من تورکی است.» آن زمان ۲۲ زبان میدانستم، در حال حاضر پس از یادگیری ۵۰ زبان که دارای سیستمهای مختلفی هستند، باز هم میگویم زبانی که بیش از همه حیرانش هستم که دارای ریاضیوارترین ساختار زبانی میباشد، تورکی است.
زبان تورکی شبیه شطرنج است که دارای تعداد کمی قوانین ساده بوده و یک بچه ۷ ساله براحتی میتواند آنرا یاد بگیرد، اما امکان بازی کردن به بینهایت شکل وجود دارد. تورکی نیز چنین است، مثلاً برای حالت جمع در تورکی یک پسوند، در زبان مادری من (فلامانی) ۳ نوع پسوند متفاوت وجود دارد. درحالیکه یک پسوند کافی است.
[نبود استثنا، زیاد نبودن قواعد زبانی، استعداد فرمولیزه کردن قواعد بعلت داشتن ساختار ریاضی وار] این قدرت را به زبان تورکی میدهد که بتوان با کمترین عناصر زبانی، بیشترین مفاهیم را بیان نمود.
سئویملی وطنداشلار!
بوگونلر اسرائیل بیر یاندان و ایرانشهریلر - کوردلر اؤته یاندان وطنیمیزه سوخولوب آغیر ساواشا باشلامیشلار. بو ساواش وطنیمیز اوچون تهدید ساییلیر. بو تهدیدلری فورصته چئویرمک اولار.
نئچه ایللردی کوردلر فورصت آختاریردی آذربایجانا سوخولوب خالقیمیزی قتل عام ائتسین، کولبر آدینا سلاحلار گتیریب و بوگونلرده اسرائیل ایله ال-اله وئریب اؤز کثیف نیتلرینی اجرا ائدیرلر. اویاق اولمالیییق. قارشیمیزدا یئنی تهدیدلر یارانیر. تروریستلر توپلانیر و اویاق اولماساق، هم تورپاقلاریمیزی ویران قویوب هم ده خالیقیزی اؤلدورمهیه ال ووراجاقلار. بو تهدیدلر قارشیندا بیرلشمهلیییک. وطنیمیزی قورومالیییق. یادلارا میدان وئرمهمهلیییک.
وطن بیزه جاندی؛ وطنی ساتماق اولماز!
یاشاسین ملتیمیز! یاشاسین آذربایجان!
تهران کتاب سرگیسینده، آذربایجان ادبیاتینین شاهاثری ددهقورقود کتابینین ساتیشی قدغن اولدو و کیتابلاری سرگیدن ییغیشدیردیلار!؟ بو بالاجا خبر اولدوغو حالدا، آذربایجان حالقینین کیملیک حاققینا بؤیوک بیر هجوم ساییلیر. آنجاق تورک ملتی اویاندیقجا، ویرانشهریلر آجیشیر و غلط ایشلره اول وورورلار. بو حرکتلر ملتیمیزین داها اویانماغینا سبب اولور. بو ساحهده یوزلرجه مختلیف سانال دونیاسیندا اولان مئدیالاردا اعتراض سسلری اوجالدی. بورادا اوچ قیسا نظری -ایکیسی فارسیجا و بیری تورکجه- اوخویورسونور:
و کارگاه ادبیات آشیقی به نام علیاکبر چیچک در ارزینجان برگزار شد.
در این رویداد عاشیقها، گروههای هنری و هنرمندانی از کشورهای مختلف شرکت کردند.
شرکتکنندگان، سنت عاشیقی را از جنبههای علمی مورد بررسی قرار دادند و عاشیقان با نغمههایی از فرهنگهای خود لحظاتی فراموشنشدنی برای تماشاگران رقم زدند.
نغمههای آناتولی جان تازهای به گوشها بخشید. نغمههای ترکستان که با ساز «دومبرا» اجرا شدند، دلها را به لرزه درآورد.
قیام ملی خرداد۱۳۸۵ در سرتاسر آذربایجان نشان داد، ملت تورک آذربایجان نه برای تغییر رژیم در ایران بلکه برای سعادت ملی خود مبارزه خواهد کرد.
در این دیدار، دوماگوی دروژدک در دقایق ۲ و ۳۰، امیرحسین حسینزاده در دقیقه ۹ و ریکاردو آلوز در دقیقه ۸۴ از روی نقطه پنالتی برای تراختور گلزنی کردند. با این پیروزی و توقف سپاهان برابر گلگهر، تراختور دو هفته مانده به پایان فصل، قهرمانی خود را قطعی کرد و اکنون باید خود را برای حضور در لیگ قهرمانان آسیا آماده کند.
مورخه ۲۶/۱/۱۴۰۴
بحرا های فراگیر، انتخاب های دشوار
مردم ایران روزگار سختی را پشت سر میگذارند. انباشت چندین دهه بحرانهای مختلف در تمامی سطوح از مسائل اقتصادی گرفته تا مسایل زیستمحیطی، ما را به مثابه یک هستی اجتماعی درهم تنیده، در برابر انتخابهای دشوار قرار داده است. از سویی بیاعتنایی به مطالبات جمعی یک ملت متکثر، مقاومت در برابر دگرگونیهای اجتماعی، و بیاعتمادی ساختاری به تنوع فرهنگی، کشور را به سوی انسداد بیشتر و واگرایی سوق داده است.از طرف دیگر نگرش تهدیدزا به مناسبات بینالمللی، ایران را بیش از هر زمانی درمعرض خطر تهاجم خارجی و یا فروپاشی داخلی قرار داده که امیدواریم با تعاملی خردمندانه، بردبارانه و همگرایانه حل شود.
باورش سخت است! در جهان امروز مملکتی وجود دارد که 800 نفر پایتختنشین صاحب جایگاههای سیاسی، علمی، هنری و فرهنگی در آن، بیانیهای سراسر کینه و تعصب قومی- ایدئولوژیک منتشر میکنند برای اعلام نارضایتی از اینکه میلیونها ایرانی به عنوان شهروندان این کشور، ارادۀ عمومی و سیاسی خود را آزادانه و خارج از قالب تحمیلی و فرمایشی آنها به کار گرفتهاند. این ارادۀ عمومی، همان ارادۀ ملی سرکوب شدهایست که صد سال است حق خوداظهاری، خودباوری و مشارکت اجتماعی- سیاسی در مقدرات خود را ندارد. همان ارادۀ ملی سرکوب شدهای که در آخرین انتخابات ریاست جمهوری به محض یافتن روزنۀ کوچکی از امید، با خویشتنداری و نجابت تمام، از این حق خود دفاع کرد. نتیجۀ این اولین فرصت (هر چند ناقص) مشارکت عمومی واقعی خارج از دستهبندیهای فرمایشی، در اینفوگرافی رأیهای داده شده به دکتر پزشکیان آشکار شد.
بسمه تعالی
جناب رییس جمهور محترم، آقای دکتر پزشکیان
با سلام و آرزوی توفیق
پیرو رد طرح اجرایی اصل پانزدهم قانون اساسی توسط مجلس جمهوری اسلامی در مورخه هشتم اسفند ۱۴۰۳ ما جمعی از.........با در نظر گرفتن حساسیت و تاکیدحضرتعالی چه در دورهی نمایندگی مجلس و چه در دورهی مبارزات انتخاباتی بر اجراییسازی این اصل به عنوان حق مردم و با در نظر گرفتن جایگاه آن مقام به عنوان پاسدار و مجری قانون اساسی موارد ذیل را به استحضار میرساند.
در سالهای اخیر همراه با کردهای ایران که به شهرهای آزربایجان بصورت دسته جمعی مهاجرت میکنند، کردهای عراق هم به آنها اضافه شدهاند. در این راستا رئیس دانشگاه تبریز غیرمستقیم این موضوع را تایید کرد و گفت بیش از ۹۰ درصد دانشجویان خارجی دانشگاه تبریز عراقی هستند.
رئیس جمهور محترم جمهوری اسلامی ایران
جناب آقای دکتر پزشکیان
باسلام و احترام،
همانگونه که مستحضر هستید در مورخهی هشتم اسفند سال1403، مجلس محترم شورای اسلامی، طرح پیشنهادی کمیسیون آموزش مجلس برای تدریس زبانهای محلی و قومی در مدارس را رد نموده و حتی نماینده محترم دولت نیز با آن طرح، اعلام مخالفت نمود.
دونن (۱۴۰۳جی ایلین اسفند آیینین ۸ینده) اسلام جمهوروسونون شورا مجلیسینده باش وئرن عیرقچی حرکتده مجلیس عضولرینین اکثریتی مکتبلرده ایکی ساعت آنا دیلینین تدریسینه قارشی سس وئریب. هامیمیز بیلیریک کی، آنا دیلیندن دانیشاندا داها چوخ تورک دیلی نظرده آلینیر؛ چونکی اونلار بیلیرلر ایراندا ان چوخ دانیشان تورک دیلیدیر. نمایندهلر اؤز منطقسیز منطقلری ایله دئییرلر کی، ایکی ساعت تورک دیلینین اؤیرهدیلمهسی اؤلکهنی پارچالانماغا آپاراجاق!؟ هامیمیز بیلیریک کی، اؤتن مین ایلده ایراندا بوتون ائتنیک قروپلار تام صلح و امین-آمانلیق شرایطینده یان-یانا یاشاییبلار و اونلار آراسیندا هئچ واخت فرق اولماییب. مشروطه قانونوندا هئچ بیر دیلین رسمی اولماسین دان بحث ائدیلمیر.
اسفند آیینین ایکیسی یونیسئف طرفیندن"دونیا آنا دیلی گونو" تعیین ائدیلمیشدیر. آنادیلینده تحصیل آلماق حقی، هر بیر اینسانین دوغال حقیدیر. دئمک اولار بو حق بوتون اینسان حقلری کونوانسیونلاری طرفیندن دوغال حق کیمی تانینیر. بیلدیریلیر کی چوخ میللتلی اؤلکه لرده، اوشاقلار مدرسهلرده اؤز آنا دیللرینده تحصیل آلماق حقینه مالیکدیرلر.
"خانیم "ایرنا بیرووا" یونئسکونون باش کاتیبی آنادیلی حاققیندا بئله دئییر:
اسفند آیی نین ایکیسی یونیسئف طرفیندن"دونیا آنا دیلی گونو" تعیین ائدیلمیشدیر.
1952جی ایلده فوروآل آیینین 21نده پاکستان دولتی طرفیندن اوردو دیلی رسمییته تانینماسی و بنگال دیلینین یاساق اولماسیندان اعتراضلار باشلانمیش و بو حرکتده دؤرد اؤیرنجی شهید اولموشدور.
اسفند آیینین ایکیسی دونیا آنادیلی گونو تانینیر. ۱۹۵۲جی ایلده بنگلادشده داکا یونیوئرسیتهسینین اؤیرنجیلری اؤز آنادیللرینین رسمیتی اوغروندا ۴ شهید وئردیلر؛ ۱۹۵۶جی ایلده دیللری رسمیت تاپدی؛ آنجاق داها گئج اولموشدو و آردیجا ۱۹۷۱ ایلده بنگلادش پاکستاندان آیریلدی. ۱۹۹۹جی ایلده فوروآلین ۲۱ی / اسفند آیینین ایکیسی دونیا آنادیلی گونو اعلان اولدو و ۱۸۸ اؤلکه او جملهدن ایران اونا رای وئردی. بوگونو تبریک دئییب، آنادیلی گونونو بیر فورصت ساییر و آنادیلیمیزین حقلرینی سسلنمهلیییک.
تیم فوتبال تراکتور آذربایجان در حقیقت تریبونی است که جنبش مدنی مردم ترکزبان ایران را نمایندگی میکند. هر هفته در بازیهای این تیم هزاران تن از مردم در دقیقه ۱۵، نسبت به عدم اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی اعتراض مدنی خود را به نمایش میگزارند و شعار «تورک دیلینده مدرسه – اولمالیدیر هر کسه» سر میدهند.
مرکز گرایان فارس به منظور دستیابی به اهداف غیر انسانی خویش، در جریان بازی دو تیم تراختور و پرسپولیس با سازماندهی قبلی اراذل و اوباش در قالب تماشاگر فوتبال، انسان تورک را آماج رکیکترین فحشها قرار دادند و با سکوت مقامات مسئول مواجه گردیدند.
معزز علمیه، ۱۹۱۴-جی ایل بورسا شهرینده دونیایا گؤز آچمیشدیر. آتاسی تاتار تورکلریندن و آناسی تورکیهلیدیر. بیرینجی دونیا ساواشیندا «ازمیر»ین اشغال اولونماسینا رغماً، عائلهسی «چوروم»ا داشینمیشدیر.
بئش ایل «اسکی شهیر»ده معلّملیک پئشهسینده چالیشمیشدیر.
هموطنان فارس ما بسیار محترمند ولی فریبِ ریاکاریها و افسانهبافیهای اروپاییان را نباید بخورند. ما قوم پارس، فارس، فرس، پرس، پرسیا و پرشیا داشتهایم که هیچ ربطی به آریا ندارد. اما ببینید که با دهها کتاب و صدها مقاله، ملت ایران را بمباران کردهاند و به شستشوی مغزی هموطنان ما همت گماردهاند. باسوادترین این ادیبان که مرحوم خانلری باشد در کتاب تاریخ زبان فارسی، کتیبههای هخامنشی را زبان مردم نمیدانند[1] (خانلری، ۱۳۶۵، ۲۰۳). زیرا میدانند که این کتیبهها به سه زبان عیلامی، اکدی و خط آرامی است. ذبیحاله صفا هم در "تاریخ زبان و لهجههای ایرانی" به تائید این سخن میپردازد[2] (سال ۱۳۵۵، ۱۱). این زبان فارسی باستان هم هیچ کلمهی مشترک و مشابهی با زبان فارسی امروز ندارد. میتوان گفت کورش و داریوش هم فارسی نمیدانستهاند!؟ در فرصت خود به خواندن این کتیبهها خواهیم پرداخت. استاد خانلری مینویسند اکثر کتیبهها به زبان عیلامی است. ذبیحاله صفا مینویسند این زبان یک لهجهی ادبی بوده است و نه زبان مردم. پس فارسی باستان کجاست؟(م. کریمی، آذربایجان از طلوع تاریخ تا امروز، ۱۴۰۰، ص ۱۵)
آلدیغیمیز آجی خبر اساسیندا تانینمیش یازار زهره خانیم وفایی حیاتینی دییشب.
خانیم زهره وفایی، بیر نئچه ایل چوالدوز درگی سین نشر ائتمیشدیر. خانیم وفایی آذربایجان دوشونجهلی یازیچیلاریندان اولاراق نئچه-نئچه کتابین یازاری و چووالدوز درگیسینین مودیری اولموش. هابئله زینب پاشا انتشاراتی نین دا مودیری اولموشدور.
اوندان لایلالار-اویونلار-شاهسونلر-ضرب المثل-تاپماجا. و...کیمی اثرلر یادگار قالمیشدی. بو گؤرکملی سیما، هئچ زامان خالقیمیز طرفیندن اونودولمایاجاق.
خانیم وفایینین عایلهسینه باش ساغلیغی وئریب، توختاخلیق و صبر دیلهییریک. روحو شاد، آدی قالارقی اولسون.
امروز اولین روز بازگشایی مدارس در ایران است. باز هم جای زبان مادری همهی ایرانیان بجز فارسیزبانان خالیست. حق نخستین هر انسانی بهرهگیری از زبان مادری است که در نزد تمام اندیشمندان و روشنفکران و عالمان عملی لازم و ضروری شناخته شده و تمام سازمانهای بینالمللی و بشردوستانه خواهان این حرمت انسانی هستند. اما گویا در ایران گوش شنوایی برای حقوق بشر وجود ندارد که تنها زبان رسمی زبان فارسی است و بقیهی سخنگویان غیرفارس شهروند درجه دوم بشمار می
آیند. از دیگر سو، در برنامهی درس تاریخ ایران، ترکان که امروز 40 در صد ملت ایران را تشکیل میدهند مورد شدیدترین تحقیرها و اهانتها قرار میگیرند.
در نامه دکتر محمدرضا هئیت آمده است:
شما رئیس جمهوری کشوری شدهاید که ترکها در آن بعنوان وحشی و بربر معرفی میشوند!
مدیر مرکز مطالعاتی تبریز، دکترمحمدرضا هیئت، نامهای سرگشاده به زبان تورکی به رئیس جمهور، دکتر مسعود پزشکیان، نوشته و منتشر کرده است. در این نامه، دکتر محمدرضا هیئت از انتخاب پزشکیان به عنوان رئیس جمهور تبریک گفته و به چالشها و مشکلات موجود در کشور اشاره کرده است. وی با تاکید بر تبعیضها و بیعدالتیهایی که در طول صدسال اخیر علیه تورکها و دیگر ملل غیرتاجیک انجام شده، از رئیسجمهور جدید خواسته تا در مسیر رفع این بیعدالتیها و تحقق حقوق این اقوام تلاش کند. دکترهیئت همچنین بر لزوم سرمایهگذاری در آذربایجان، تشکیل حداقل یک استان به نام تورکان قاشقایی و پایان دادن به محرومیتهای این منطقه تاکید کرده و از پزشکیان خواسته تا از فرصت تاریخی پیش رو برای ثبت نام خود در تاریخ و قلب ملت استفاده کند.
آذربایجان ادبیاتی، تاریخی و اینجه صنعتی