آذربایجان دایانیش شعری (شعر مقاومت آذربایجان)

هر میلتین ادبیاتی، اونون تاریخ و یاشاییشی‌نین گوزگوسودور. معاصر آذربایجان ادبیاتی دا، اؤلکه‌میزین آیدین - دورو آیناسی‌دیر. شاه رژیمی‌نین سیخینتی و بوغونتوسو، 60 ایل تامام خالقیمیزا قان اؤتدوروب و تاریخیمیزین قارا لکه‌سینی یاراتمیشدیر. بو ایللرده دیلیمیز یاساق، ائللریمیز دوستاق و یاشاییش آغیر اولموشدور. تاریخی یازانلار استبداد حاکمیتینه باغلی اولدوقلاری اوچون یالان یازسالاردا، شعریمیز یالان دگیل و ادبیاتیمیز بو دورومو دوزگون گؤسترمیشدیر.

ادامه نوشته

شعر مقاومت آذربایجان

آذربایجان دایانیش شعری

انتشارات پینار، کرج، 1389، 262ص

اؤن سؤز

هر میلتین ادبیاتی، اونون تاریخ و یاشاییشی‌نین گوزگوسودور. معاصر آذربایجان ادبیاتی دا، اؤلکه‌میزین آیدین - دورو آیناسی‌دیر. شاه رژیمی‌نین سیخینتی و بوغونتوسو، 60 ایل تامام خالقیمیزا قان اؤتدوروب و تاریخیمیزین قارا لکه‌سینی یاراتمیشدیر. بو ایللرده دیلیمیز یاساق، ائللریمیز دوستاق و یاشاییش آغیر اولموشدور. تاریخی یازانلار استبداد حاکمیتینه باغلی اولدوقلاری اوچون یالان یازسالاردا، شعریمیز یالان دگیل و ادبیاتیمیز بو دورومو دوزگون گؤسترمیشدیر.

ادامه نوشته

مشروطه آرمانلاریندان اورمو دریاچاسینا قدر - 6

دانیشیق متنی

م. کریمی

21/05/1401

مشروطه انقلابي ايران ملتي و آذربايجان خالقي‌نين جانيندان مايا قويدوغو و بويولدا ماليندان، جانيندان كئچديگي چاليشمالاردان سونونجلانميشدير، آذربايجان، اؤز­لليك­له تبريز بو ساحه­ ده هاميدان آرتيق جان آتميشدير و ستارخان، باقرخان، حسين­خان، علي مسيو، حيدرخان عم اوغلو و يوزلرله ايگيدلرين رهبرليگي آلتيندا، خالقيميز آزادليق اولسون دييه دؤيويشلره قاتيلميشدير. بوچاليشمالاردان تؤره‌نن دورومون نتيجه­ سينده، مظفرالدين شاه، خالقين ايستك‌لرينه بويون قويوب، مشروطه فرمانين امضالادي. بيرينجي قورولتاي، خالقين ايسته­ يي اساسيندا 2000 نفردن آرتيق بير قورومدا توپلانيپ موسسلر مجلسيني ايسته‌ديلر. بورادا مجلسين سئچگي‌لري‌نين نظام‌نامه‌سي يازيليب دوزه‌نلندي. سئچگي­لر نظامنامه­سيني امضالانديرير .

ادامه نوشته

گونش آزربایجاندان ساچیلیر – 12

دانیشیق متنی

آزادلیق، عدالت، ملی حکومت!

عزیزلر! بوگونلر وطنیمیزده بؤیوک اولایلار اوز وئریر و آذربایجان دوشمانلاری اؤز ماهیتینی آشکارا گؤسته ریر. بیر یاندان اورمو دریاچاسینی عمدی قوروتماسینا اعترافلار ائدیر؛ او بیری یاندان تامام باش قالدیران خالقیمیزی قیریر و سکوتا چکیر. اینانیریق بو دریاچانی قوروتماقلار، 15 – 20 میلیون انسانی، آذربایجانلینی کؤچدورمه­یه چالیشیر. آذربایجانی چؤل و صحرا ائتمک ایسته­ ییر. کئچن گونلرده بونا قارشی دوراراق نئچه ییغینجاقلاری پوزموشلار و بیر سیرا ایگیدلری توتوقلامیشلار. آنجاق مبارزه داوام ائدیر.

ادامه نوشته

گونش آذربایجاندان ساچیلیر – 11

دانیشیق متنی

م. کریمی

آذربایجان کولتورو

آزادلیق، عدالت، ملی حکومت

سئویملی دوستلار، اوتاقدا اولان گؤرکملی انسانلار

بوگون گونش آزربایجاندان ساچیلیر دانیشیقلاریمیزین داوامیندا آزربایجانین بینؤره لریندن ساییلان کولتور و خالق دوشونجه سی باره ده دانیشماق یئرینه آزادلیق – عدالت – میللی حکومت قونوسوندا دانیشاجاغام.

ایلک اؤنجه گون قونولارینا توخونالیم. عزیزلر! بوگونلر وطنیمیزده بؤیوک اولایلار اوز وئریر و آذربایجان دوشمانلاری اؤز ماهیتینی آشکارا گؤسته ریر. بیر یاندان اورمو دریاچاسینی عمدی قوروتماسینا اعترافلار ائدیر؛ او بیری یاندان تامام باش قالدیران خالقیمیزی قیریر و سکوتا چکیر. اینانیریق بو دریاچانی قوروتماقلار، 15 – 20 میلیون انسانی، آذربایجانلینی کؤچدورمه یه چالیشیر. آذربایجانی چؤل و صحرا ائتمک ایسته ییر. کئچن گونلرده بونا قارشی دوراراق نئچه ییغینجاقلاری پوزموشلار و بیر سیرا ایگیدلری توتوقلامیشلار. آنجاق مبارزه داوام ائدیر.

ادامه نوشته

گونش آذربایجاندان ساچیلیر - 10

دانیشیق متنی

م. کریمی

21/06/1401

آذربایجان توراقلاری – 2

تو پراقلاریمیز اوزوک اولسا دا، اونون قاشی اورمو دریاچاسی دیر.

کئچن هفته آذربایجان توپراقلاری نین حدود و ثغورونو – سینیرلارینی تاریخ و جغرافیا قایناقلارینا آرخالاناراق سؤیله دیم. بوگون همین توپراقلاریمیزین سیاسال باخیمدان اؤنملی اولدوغونو بیلدیرمک ایسته ییرم. شوبهه یوخدور آذربایجان بیر ژئوپولیتیک باخیمیندان اؤنملی بیر دورومدادیر. بو علمه دایاناراق دولت لرین سینیرلاری داخیلینده و بین الخال حقوق دایره سیینده جغرافی عنصرلرین واسیطه سیله وارلیغینی و اؤنَمینی تانیماق. بو مساله بیزه چوخ اؤنملی دیر. هم بوگونوموزه و هم گله جه ییمیزه. چونکی بیزین توپراقلارینا باشینا بیر اویون گتیریرلر کی صاباح وطنیمیزده قوناقلار ائو صاحیبی تانینسینلار و بیز آذربایجان تورکلرینی کؤچدوروب یئرسیز ساخلاسینلار. بو استعمار و استبدادین برنامه سی دیر. بو مساله یه دقتله توخونمالی ییز. بللی دیر هر بیر دولت خارجی سیاستینه اویغون اؤزونون دموگرافیک فاکتورلاری الده اولمالی دیر. صاباح اوچون بیزین خریطه میز بللی اولاراق الیمیزده اولمالی دیر. بیزلر تاریخ بویو گونشیمیزی آذربایجاندان بوتوت بؤلگه یه ساچدیرماغی باجارمیشیق، آما بوگون ائله بیر روز آلتیندا قالمیشیق کی دونن گلن قوناق بیزدن سند ایسته ییر! باخین بونلارین اوزلولوغونا!

ادامه نوشته

گونش آذربایجاندان ساچیلیر – 9

دانیشیق متنی

م. کریمی

07/06/1401

آذربایجان توپراقلاری

بیز قبول ائتدیگیمیز آذربایجان جغرافیاسی بیر تاریخی جغرافیادیر و معتبر یازیچیلار، تاریخچی لر، هابئله تاریخین اؤزوندن آلدیغیمیز معلومات یوردوموزون جغرافیاسینی بلیرتمک اولور. بوگون آذربایجانی ائله بیر دوروما سالمیشلار کی استعمار و استبداد الیله پارچالانیب - پارچالانماقدادیر، آما تاریخده قالان معلوماتا آرخالانیریق و اینانیریق: وطنی بؤلمک اولماز. تاریخ و جغرافیا یازارلاری، تاریخ بویو آذربایجانین سینیرلارینی قوزئیده داغستان، گونئیده همدان، دوغودا خزر دنیزی و باتیدا وان دریاچه سی بیلمیشلر. بونلاردان علاوه آذربایجاندا یارانان دولت لر بو حدودلاری آذربایجان بیله رک بیر حاکیمه تاپشیرمیشلار. آریالارین گلمه سیندن اؤنجه بو توپراقلاردان پروتوتورک دیللی قبیله لر بیرلیگی یارانمیش، زامان سوره سینده یئرلی دولت لر یاراتمیش، گئت - گئده امپریایا چئوریلمیشلر. بیز بیلدیگیمیزه اساسلاراناق هورری لر، گوتتی لر، ساکالار، اورارتولار، ماننالار و مادلار آذربایجاندا حکومت قوروب و گاهدان بیر - بیری ایله قونشو اولاراق دیل­بیر و توپراق بیر اولاراق یاد ائللر قارشیندا دا بیرلشمیشلر. نئجه کی آشورلار قارشیندا و سونرالار باشقا اجنبی لر قارشیندا بیرگه دایانیب و اؤز بیرلیک لرینی ساخلامیشلار.

ادامه نوشته

گونش آزربایجاندان ساچیلیر - 8

دانیشیق متنی

م. کریمی

25/05/1401

آزربایجان اقتصادیاتی – 2

آذربایجان اقتصادیاتیندان دانیشماق چوخ اؤنملی و گئنیش بیر قونودور؛ چونکی تاریخ بویو اوزانان بیر قونو اولاراق، آذربایجان اقتصادی کئچن 70 – 80 ایلده پوزولماقدادیر. بوگون ده دوروم بئله دیر و عملا آذربایجانین گلیشمه سی و دونیایلا آددیملاشماسینا مانعه لر یارادان چوخدور. تاسوفله بوگون بو سیاست لره شاهیدیک. آذربایجان و اؤزللیکله تبریز بیر تجاری شهر اولاراق، بیر یوکسک مدنیته لازیم اولان آلت یاپیلار موجوددور. کئچن یوز ایلده بازار، نظمیه، دولت، یوللار، کؤرپولر، کروانسارالار، یاتاق خانالار، و باشقا گرکلی اولان قوروملار موجودوموش، اما گونون گلیشمه سیله گلیشمه ییبدیر. بورادا اکینچی لیک، صنعت و تجارت اوچون ده یاخشی امکانلاری واریمیش و واردیر. کئچن هفته آذربایجان اقتصادینا مقدمه کیمی توخوندوق. آنجاق بوگون چالیشاجاییق بوگونکو دورومونو آچیقلایاق. چوخ اوزاغا گئتمه دن، هامی بیلیر رضاشاه ایش اوسته گلمه دن اؤنجه تبریز ایرانین، بلکه اورتادوغونون بؤیوک شهری و مدنیتینه مالیک اولان بیر بؤلگه تانینیردی. آسیا ایله اوروپا یوللاری بورادا بیرله شیردی؛ تاسوفله بوگون عمدی اولاراق بو یوکسک دورومدان اوزاقلاشماغا معروض قالمادادیر.

ادامه نوشته

گونش آذربایجاندان ساچیلیر – 6

دانیشیق متنی

م. کریمی

16/05/1401

آذربایجان اولدوزلاری پارلاییر

باخ گؤر نه گؤزل سؤزدو حسین ابن علی دن

دونیادا دینیز اولماسا حریتیز اولسون

ظالیم لرین اوغروندا اگر الده گوجوز یوخ

کؤنلوزده اولاردان باری بیر نفرتیز اولسون!

کربلا حادثه سی و امام حسین حرکتینه باغلی، دوستلارین هامیسینا بو گرونلر خاطیرلایاراق، کربلانی بیز اورمودا گؤروروک. بورا دا دا سوسوزلوق چکیریک. حسین دن اؤیرندیکلریمیز بوگون دردیمیزه ده یمه سه، عاشورادان هئچ بیر شئی آلمامیشیق، اؤزوموزو جهالته و خرافاتا باغلامیشیق. بوگون امام حسین دن آلدیغیمیز درسلری امتحان وئرمه لی ییک. امتحان دا بودور کی حقدن – حقیقتدن مودافیعه ائدک. بوگون نه ائتمه لی ییک؟ سئویندیریجی حالدیر کی شاهید اولدوغوموز کیمی بو ایل عزادارلیق دسته لری چیخیر و آذربایجان سسله ییر. اورمو گؤلونون قوروماسینا ماتم توتور. دوغروسو دا بودور. ظالیم لر قارشیندا دورماق امام حسین ین یولودور. بو یولو گئتمکله امام حسینه حؤرمت قویماق معنا تاپار.

آذربایجان بیزه آناوطن دیر، اوره ییمیز اونا باغلی دیر. وطن ناموسی آناناموسی کیمی مقدس و قورونمالی دیر. آذربایجان اودلار دیاری دیر. اوندان جان آلیب یاشامیشیق. اونا دا بورجلویوق. بابالاریمیز هر بیر قاریجی اوچون جان وئریلیب و توپراغین بوتوولویونو ساخلامیش، بیزه امانت وئریلمیشدیر.

ادامه نوشته

گونش آذربایجاندان ساچیلیر – 5

تاریخده حقیقت لر و تحریف لر

دانیشیق متنی

م. کریمی

10/05/1401

سلاملار،

بوگون ایران تاریخی نین تحریفی بللی و مسلم دیر. بو تحریف او قدر آغیر و دریندیر کی ایران و آذربایجان تاریخینی باشدان یازیب – اوخوماق گرکدیر. استعمار و باشدان انگلیس و تربیه ائتدیگی ماسونلار طرفیندن یازیلمیش و بوتون تحریفلرله آغی – قارا و قارانی آغ یازمیشلار. اؤزلری اعتراف ائدیرلر کی گرک تورکلری و تورک سولاله لرینی وحشی، محاجم و اشغالگر گؤسته رک، اؤزو ده درسی کتابلاردا! بو سؤز، ایرج افشار و محمود افشارین دیر. هله باشقا تصمیملریندن دانیشماییرام. آنجاق بونا اینانیرام کی همین سیاست بوگون باشقا بیر فورمتده داوام ائدیر. پهلوی تکجه دیلیمیزی دانیب، تاریخیمیزی تحریف ائتمه ییب، بلکه آذربایجانی یئرلی – دیبلی آرادان گؤتورمه یینه ده فیکیرله شیرمیش. حتا بونو دئمک ایسته ییرم کی وقتی شهرلرین، کندلرین، مختلف جغرافی آدلارینی ده ییشیر، نه فیکر ائدیر؟ همین سیاست بوگون داها شدتله داوام ائدیر. اورمو دریاچه سی نین قوروتماسی شاه دؤورونده پلانلاشیر، اما تاسوفله نیریک کی بوگون عملی اولور. 1357 جی ایلدن سونرا آذربایجانا بیر اؤگئی اوشاق کیمی داورانیبلار. آقثای ولایتی راحاتلیقلا دانیشیر و دئییر آذربایجاندا یاتیریم قورماق – سرمایه گذارلیق اولماسین! دلیلی ده بودور کی آذربایجان – اولده یا آخیرده ایراندان آیریلاجاقدیر. اوندا سرمایالار آذربایجانا چاتار! بو فیکیر تجزیه طلبلیک دئییلدیرمی؟

ادامه نوشته

گونش آذربایجاندان ساچیلیر – 4

دانیشیق متنی

م. کریمی

1/05/1401

تاریخیمیز حقیقت لر اوجاغیندا

آذربایجان اودلار یوردودور. مین ایللر بویو تورکلر بورادا یاشاییب، اسکی مدنیتلر قوروب و عئینی حالدا بیر چوخلو قبیله ­لر – طایفالار بورایا گلیب کئچمیشلر. بو گلیب – کئچمه ­لردن گاهدان اؤزلریندن ایزلر ده بوراخمیشلار. آذربایجان مدنیتی بو ایزلردن یاخشی و مثبت اولانلاری ساخلاییب و اؤز یئرلی اویقلارلیقلارینا آرتیرمیشدیر.

ادامه نوشته

گونش آذربایجاندان ساچیلیر – 3

دانیشیق متنی

م. کریمی

26/04/1401

آذربایجانا خدمت ائدن­لر

کئچن هفته آذربایجانا خیانت ائدنلری تانیدیق. فارس شعوبیه سی نین اوچونجو مرحله سینده استعمارین نظریه لریله دیکتاتورلوق قورولور، اوندان اؤنجه ده ماسیونرلر تربیه اولموشدور و 7 ماسون میدانی الده ائتمیشدیر. بو 7 ماسون عبارتدیرلر: سر جان ملکم / سر ویلیام جونز / سر رونالد نیکولسون / سر هنری راولینسون / سر ادوارد براون / سر توماس والکر آرنولد / سر ادوارد دنیس راس. (اسماعیل رائین، فراموشخانه و ماسیونری در ایران، 3 جلد، 1357، چاپ سوم، ص 15).

ادامه نوشته

گونش آذربایجاندان ساچیلیر – 2

دیلیمیز و آذربایجان وارلیغینا خیانت ائدن لر

دانیشیق متنی

م. کریمی

19/04/1401

سلاملار عزیز دوستلار، گؤرکملی آذربایجانلی لار! بوگون "گونش آذربایجاندان ساچیلیر" عنوانلی دانیشیقلاریمیزدا دیلیمیز حاققیندا دانیشاجاغام. دوستلار بیلیرسینیز بوگون مئدیالاردا بئله طرح اولور کی سیاست ده عینا تجارت کیمی عرضه و تقاضایا باغلی دیر. دئییرلر ایراندا ملت لر اعتراضلار ائتمیشلر، آما تقاضا وئرمه میشلر!؟ عینی حالداکی بو سؤز گولونج دور، یعنی 43 ایل یوخ، بلکه 77 ایل بوندان اؤنجه ملی حکومتینی قورموش و اوندان سونرا دا سیناغا اوغراییبسا دا همان ایستک لری دؤنه – دؤنه سسله ییبدیر. آنجاق بوگون آذربایجان ایستک لری اؤز فونداسیونو – بینؤره سی اوزه رینده علمی صورتده مطرح ائتمیش و بوگون ده همان بینؤره نی محکملتمه ده دیر. بو بینؤره دیل، ادبیات، تاریخ، کولتور، توپلراقلاری، اقتصادی اوستونده دایانیب، بونا گؤره ده بیز بو بینؤره نین تمامیتینی علمی صورتده اعلان ائدیب و ملی فعاللاریمیز دا اؤز سیاسی ایستک لرینی بو چرچیووادا ایره لی آپاریرلار. آزادلیق، عدالت، ملی حکومت شعاری ایچینده بو دوشونجه تمامیله عیاندیر.

ادامه نوشته

گونش آذربایجاندان ساچیلیر - 1

آذربایجانین دونَنی، بوگونو، گله جه یی

دانیشیق متنی

م. کریمی

12/04/1401

بیرینجی اوتاق: مقدمه

آذربایجان سئوگی اؤلکه سی دیر / محبت یاتاغی دیر، اودلار دیاری دیر. بوندان باش قووزایان گونش، اؤز شعاعلارینی دونیایا ساچمادادیر. سرلر خزینه سی بورادادیر! بورا اودلار یوردو، آذربایجاندیر! گؤز قاماشدیریجی گؤزللیک لر یوردودور، اؤزونه مخصوص دیلی، تاریخی، ادبیاتی، کولتورون اولاراق، دونیایا بو گؤزللیک لری پای وئرن آناوطنیمیزدیر!

آذربایجانین بیر شناسنامه سی وار: بو شناسنامه ده 1) دیل، 2) تاریخ، 3) ادبیات، 4) جوغرافی توپراقلاری، 5) آداب و عنعنه لری، 6)صنعتی – موسیقی، نمایشنامه، رومان، 7) مادی ثروتلری، معنوی خزینه سیله دولو بیر اؤلکه و باشی اوجا بیر ملتی واردیر. آذربایجان ملتی نین دولت یاراتمادا گوجلو و سابقه لی بیر ملت دیر، آذربایجاندا تورک ملتی تکجه اؤز توپراقلاریندا یوخ، بلکه بوتون بو بؤلگه لرده امپراتورلوق یارادیب، تامام منطقه نی اؤز قلمروو و یا اؤز سیطره سی آلتینا آلمیش، هم میلاددان اؤنجه و هم اسلامدان سونراکی دؤورلرده بوگون ایران آدلانان توپراقلاردان: عراق عجم – عراق عرب، اورتا آسیایا قدر – هنده قدر سوردویو امپراتورلوقلاردا بؤیوک آوادانلیقلار یارادیب و بو اثرلر بوگون ده گؤز اؤنونده دیر. 98 ایل اؤنجه ده اسیرلیکدن اؤزونو آزادلیغا یؤنلده بیلن بیر ملتدیر بو آذربایجان ملتی! شرق دونیاسی نین بیرینجی لری و سونونجولاری دا بورادان باش قالدیریر. آذربایجان بو عنوانلارلا آذربایجان اولموش، دونیادا تانینمیشدیر. گونش آذربایجاندان ساچیلیر. دوشونجه لر بورادان پایلاشیر، وارلیغیمیز بورادادیر.

ادامه نوشته

دوققوز بیتیک

بیرینجی جیلد – تاریخی قایناقلار

آناوطنیمیز آذربایجان، تورک یوردو اولاراق مین ایللری آرخادا قویوب و بوگون بورادا یاشایان تورک ملتی، اؤز مدنیتی، تاریخی و دیلینی منیمسه­مک­له اؤز کیملیگینه صاحاب دورور. کئچن اون­ایللره قدر، بئله تصوور یارانمیش و تبلیغ اولونوردو کی آذربایجان اسلامدان سونرا، سلجوق و اوغوز ائللری بورایا گله رک آذربایجان بو زاماندا – یعنی 1000 ایل بوندان اؤنجه تورکله­شیب؛ اصلینده یئرلی یوخ، بلکه اورتاآسیادان گلمه خالقلار ایچینده تانینمالیدیر؟!. نهایت بئله تصور اولونوردو: تورک­دیلی آذربایجانا گلدیکده، اؤز گؤزللیگی و اؤزللیگی اوچون باشقا دیللری اؤزونده حل ائتمیش و بوگونه قدر خالقین کیملیگینی ساخلامیشدیر.

ادامه نوشته

اسکی لوغت لر

این لغات زیبا و رسا چندی پیش جز واژگان اصلی زبان مادريمان بودند که متاسفانه الان تنها درصد ناچیزی از آنها برای خیلی ها آشناست و بقیه فراموش شده یا می شوند و اگر هم اندک کسانی در روستاها و یا افراد مسن استفاده می کنند کسی نمی خواهد آنها را محافظت کرده و به نسل بعد بسپارد

شما هم بخوانید ولی با صبر چون شاید خیلی از این کلمات برایتان آشنا نباشد، لغات فراموش شده و در حال فراموشی زبان مادری ما:

ﮔﺌﺪﻳﺶ: ﺭﻭﻧﺪ

ﮔﺆﺭﺗﻮﮔﻪ: ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ، ﻓﺮﻡ، ﺯﻳﺮﺑﻨﺎ، ﻃﺮﺡ

ﮔﺆﺭﻛﻢ : ﻇﺎﻫﺮ، ﻧﻤﺎ

ﮔﺆﺭﻛﻤﻠﻲ : ﺧﻮﺵ ﻣﻨﻈﺮ

ادامه نوشته