نگاهی نوین به تاریخ آذربایجان - 8

مانناها

بر اساس نوشته­ ها و پژوهشهای مورخان، مانناها آذربایجان را سرزمین اصلی خود قرار داده و مدنیت خود را در همینجا بنا نهاده ­اند. مانناها 700 سال ق.م جزوی از دولت ماد شمرده شده ­اند. دیاکونف اسامی دولتهای مستقر در آذربایجان را چنین نام می ­برد: گوتتی، لوللوبی، ماننا، مهرانی و کاسسی. او، این اسامی را در متون آشوری و عیلامی نیز چنین می ­داند. نزدیکی طوایف و زبان آنان را نیز تائید می­ کند. دیاکونوف نقش رهبری دولتهای برخاسته از مادها را به شخصی با نام زاموآ Zamua می­ دهد. بنا بر نظر دیاکونف، پایتخت آنان در اطراف دریای اورمیه بوده است. سرزمین اصلی مانناها همینجا بوده است. دیاکونف مانناها را ادامه ­ی اصیل گوتّی­ها می ­داند.

ادامه نوشته

نگاهی نوین به تاریخ آذربایجان - 7 / هورری ها

هورری­ها

م. کریمی

هورری نام مردمی است که بین دریای خزر تا رود دجله در 4000 – 4500 سال پیش از این زندگی می­کرده­اند. هورّی­ها بین کوههای زاگرس تا سواحل مدیترانه بین سالهای 1600 الی 2500 ق.م تمدنی برپا نموده و امپراتوری خود را بنا نمودند. مدنیت هئتیت­ها نیز متعلق بدانان است. هورّی ها 15 قرن پیش از میلاد رقیب سرسختی برای مدنیت مصر و بابل بوده­ اند.

ادامه نوشته

نگاهی نوین به تاریخ آذربایجان - 6

دولت‌هایی که پیش از اسلام با نام ترک حکومت کرده­اند

م. کریمی

ما باید قدر ثرو‌ت‌های معنوی خود را بدانیم. اگر ثروت‌های مادی ما غارت شده ­اند لااقل حافظ ثروت‌های معنوی­مان باشیم. تاریخ خود را بطور صحیح بدانیم و از آن درس بگیریم.

جوامع ترک در تمام کره ­ی خاکی پراکنده ­اند. می­توان گفت که در جهان امروزی هیچ ملتی همچون ترکان در جهان پراکنده نشده­ است. بی­تردید دلیل این پراکندگی از کوچ‌ها و مهاجرت‌ها پدید آمده‌اند و به دلایلی از وطن مادری خود جدا افتاده و جاهای مختلف را برای اسکان انتخاب کرده‌اند. این کوچ‌ها دلایل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مختلفی داشته است. دلایل اصلی عبارتند از:

1. مجادلات بین قبیله ­ای
2. فشار همسایگان به‌ویژه امپراتوری چین
3. فشار از طرف مغول­ها

ادامه نوشته

نگاهی نوین به تاریخ آذر بایجان - 5

اتیمولوژی نامواژه ­ی«هخامنش»

رحمان پوراکبر خیاوی (روشن خیاوی)

(دکترای تخصصی فیلولوژی. Ph.D)

همان‌طور که می‌دانیم، طبق اسناد تاریخی و به ویژه سنگ نوشته‌ی «بیستون»، نامواژه‌ی «هخامنش» نام خاندانی بوده که بین سال‌های 550-330 قبل از میلاد، در سرزمین‌هایی که امروزه با نام استان فارس می‌شناسیم، حکومتی را پایه‌گذاری کردند که در تاریخ به نام «سلسله‌ی هخامنشیان» شناخته شدند. و این را هم می‌دانیم که، شاهان این سلسله بعدها سرزمین‌های تحت حاکمیت خود را به مناطق وسیعی از خاورمیانه گسترش دادند، که البته این مسئله، موضوع مورد بحث ما در این نوشته نمی‌باشد. در واقع آن‌چه که در این مقاله مورد نظر ماست، نام این سلسله، و همان‌طور که در عنوان این مقاله انتخاب کرده‌ایم، نامواژه‌ی «هخامنش» است.

ادامه نوشته

سولدوز گذرگاه ساکنین آذربایجان به سومر

حسونای سومریان(عراق) و سولدوز آذربایجان(ایران) در هزاره­ی ششم قبل از میلاد

3

رحیم بقال اصغری

"بین بین‌النهرین و ایران دو جاده ­ی اصلی وجود دارد: جاده جنوبی که از شمال بابل و حوضه ­ی آبریز دیاله از طریق جاده ­ی بزرگ خراسان به کرمانشاه و همدان می­رسید؛ و جاده­ی شمالی که از آشور با عبور از گردنه­ های زاگرس و تنگ رواندوز به دره­ی سولدوز منتهی می ­شد. هر چند احتمالاً هر دو جاده در هزاره دوم ق.م. یا عصر آهن اول باز بوده و امکان مسافرت به ایران هم از بابل و هم از آشور وجود داشته است، این وضعیت در هزاره­ی اول ق.م. یا عصر آهن دوم ظاهراً دستخوش تغییر اساسی شده و در این دوره تجارب ظاهراً تنها در امتداد جاده شمالی رونق داشته است."(36)

ادامه نوشته

نگاهی نوین به تاریخ آذربایجان 4-2

سولدوز گذرگاه ساکنین آذربایجان به سومر

حسونای سومریان(عراق) و سولدوز آذربایجان(ایران) در هزاره­ی ششم قبل از میلاد

2

رحیم بقال اصغری

2

"محوطه باستانی دین‌خواه به عنوان یکی از چندین محوطه باستانی در جنوب دریاچه ارومیه تحت پروژه حسنلو با مشارکت موزه متروپولیتن امریکا، طی دو فصل در سال‌های 1968-1969کاوش شده است. این محوطه در 24کیلومتری غرب تپه حسنلو واقع گردیده است. محیط و ارتفاع اولیه آن به ترتیب200 و20 متر است. قدمت استقرار در دین‌خواه به مفرغ متأخر می­رسد. ترتیب و تسلسل طبقات استقراری از بالابه پایین بدین شرح است: طبقه I (دوران اسلامی)، طبقه II (دوره آهن II، حدود 1200-800ق.م)، طبقه III (عصرآهنI، حدود 1450-1200ق.م) و طبقه IV (مفرغ متأخر، اوایل هزاره دوم ق.م).

ادامه نوشته

نگاهی نوین به تاریخ آذربایجان 4-1

سولدوز گذرگاه ساکنین آذربایجان به سومر

حسونای سومریان(عراق) و سولدوز آذربایجان(ایران) در هزاره­ی ششم قبل از میلاد

رحیم بقال اصغری

زمانی که تمدن شگرف سومر کشف شد و با بررسی اجمالی تصور گردید چندان ارتباطی با تمدن‌های باستانی شناخته شده وجود ندارد بی­آن‌که از منظر لغات باستانی در آذربایجان مورد مداقه قرار گیرد یا کاوش‌های دامنه­دار دهه­ی شصت میلادی در شمال‌غرب ایران صورت گیرد و گزارش‌هایشان در ده سال اخیر منتشر شود، غربیون با دست و دلبازی فراوانی به تمجید و تحسین این تمدن پرداختند. کتب متعددی در باب اختراعات و ابتکارات سومریان نوشتند و قوانین این تمدن بزرگ را ستودند. غربیون سومریان را به عنوان اوّلین صاحبان تمدن بزرگی که هم مکتوبات داشتند هم در نجوم و پزشکی و شهرنشینی و هنر سرآمد دیگران بودند، معرفی کردند. نه نیاکانی برایشان متصوّر بود و نه ورّاث قابل احترامی...

ادامه نوشته

نگاهی نوین به تاریخ آذربایجان - 3 / دکتر فیض الهی وحید

از «امپراتوري آشور» تا «دولت مسيحي آشورستان» در آذربایجان !!

دکتر حسین فیض­ الهی وحید

در حدود 5500 سال پيش از ميلاد قومي از اتراك باستان بنام سومر در جنوب بين‌النهرين رحل اقامت افكنده و بعد با تشكيل دولت - شهرهاي مختلف در اطراف «خليج سومر» (خلیج کنگر/ فارس بعدي) اولين پايه‌هاي تمدن بشري را بنا نهادند. بعد از قرن‌ها حكومت در اطراف خليج سومر، دولت آن‌ها فرو پاشيد و اقوامي چند از جمله اكديان، بابليان، عيلاميان، كلدانيان، آشوريان ميراث خوار تمدن آنان گرديد.

در حدود 1831 قبل از ميلاد قومي كه در سمت غربي دجله در نزديكي موصل امروزي زندگي مي‌كرد و خدايي به‌نام «آشور» را پرستش مي‌كردند توانستند در منطقه­ای به وسعت 160 كيلومتر در 80 كيلومتر كشور كوچكي به مساحت 12800 كيلومترمربع به‌نام کشور آشور را تشكيل داده، خود را نيز آشور بنامند.

ادامه نوشته

نگاهی نوین به تاریخ آذربایجان - 2

زرتشت

استاد رحیم رئیس‌نیا

هنینگ - (67- 1908 م)، استاد دانشگاه­های لندن و برکلی و عضو فرهنگستان بریتانیا- در یکی از سه سخنرانی خود که درباره زرتشت ایراد کرده و آن سه در کتابی تحت عنوان زرتشت، سیاستمدار یا جادوگر در سال 1951م. به چاپ رسیده­اند، در مقایسه ­ی دو کتابی که یکی در سال 1938 و دیگری در سال 1947 درباره­ی زرتشت به چاپ رسیده بودند، چنین گفته است:

ادامه نوشته

نگاهی نوین به تاریخ آذربایجان - 1

تاریخ آذربایجان

زندگی اجتماعی

دکتر علی حسین‌زاده (داشقین)[1]

دوران باشکوه حیات انسان

نخستین آلات‌سنگی- سیستم زندگی اجتماعی نخستین جایگاه تاریخ بشر محسوب می ­شود. انسان در شرایط مالکیت عمومی بسر برده و با تولید ابزارآلات ابتدایی و ضعیف با تقسیمات تولید محصول و فعالیت جمعی ارزیابی می‌شود. با توجه به ابزارآلات ابتدایی و وابستگی فعالیت اجتماع به محیط طبیعی می‌توان گفت که شرایط فوق در آذربایجان نیز به همین نحو بوده و به‌ مدت طولانی ادامه داشته است. اجتماعی ابتدایی که دوره‌ه ای پرفراز و نشیب و متضادی را پشت سر گذاشته، سرگذشت زندگی جمعی را از آغاز خلقت انسان تا دوره طبقاتی آن شامل می‌شود....

ادامه نوشته

نگاهی نوین به تاریخ آذربایجان

پیشگفتار

ما نسبت به تاریخ آذربایجان غفلت ورزیده ­ایم و اهمیت لازمه را بدان نداده ­ایم. تردیدی نیست هر ملت و مردمی که بی­ اعتنا به تاریخ خود باشد علاوه بر آنکه از آنچه بر سر نیاکان وی آمده است بی‌خبر می­ ماند نسبت به موقعیت خویش نیز ناآگاه خواهد بود. ما تاریخ می­خوانیم برای دو هدف مهم: نخست برای آگاهی از گذشته ­ی خویش، تاریخ و فرهنگ و گنجینه ­ای که داشته و داریم و دوم برای تصمیم­ گیری‌های‌لازم برای آینده ­مان و انتخاب یک راه شرافتمندانه و لایق در خورِ خودمان. باید بدانیم در کجا ایستاده ­ایم و در چه موقعیتی زندگی می­کنیم. با داشتن این دانش می­توانیم برای آینده برنامه­ ریزی کنیم. فرهنگ ما چگونه ساخته شده است؟ اگر همان را تداوم بخشیم به کجا خواهیم رسید؟ آیا تاریخ ما با روند عمومی تاریخ منطبق است؟ یا راه دیگری را باید برگزید؟

ادامه نوشته