قیزیل قلم آذر      Qizil Qelem

سئویندیریجی حالدیر کی بوگون زنگان کندلرینده هئچ بیر توی و دوگون آشیق سیز کئچمیر و بو حرکت شهره ده داخیل اولموشدور، یعنی هرگون بو آشیقلارین حضورو شهرده ده چوخالماقدادیر. اوچ کیشی لیک اورکستر – ساز، بالابان و قاوالدان تشکیل تاپان گروه، ساعاتلارجا اؤز مهارت و هنرلریله تاماشاچیلارین شاد وقتلر کئچیرمه یی یاشادیرلار. یکشنبه گونو خرداد آیی نین دوققوزوندا زنگانین امام خمینی مدنیت ائوینده، آشیقلار بایرامی توتولاراق، 12 گروهون گؤزل چیخیشلاریلا اوز – اوزه گلدیک. بو گروهلار زنگان، ابهر، خرمدره، طارم و مانیشاندان گلیب، داستان سؤیله مک له اؤز مهارتلرینی گؤستردیلر. بو گروهلارین آدلاری بئله ایدی: حیدربابا، ائل آشیقی، ائلات، زنگان، شیرین نغمه لر، یاز، شیروان، آیدین، ساوالان، آی تکین، ائل سئون. بونلار 15 تا 20 دقیقه ده بیر داستان سؤیله یه رک، اسکی آشیق عنعنه لرینی دیریلتمه یه چالیشدیلار. بوگون ان گؤزل آشیقلیق استعدادلارینا شاهید اولدوق و آشیقلاریمیز باجاردیقلاری قَدَر بو موسیقی نین جانلانماسینا چالیشمالارینی گؤردوک. آنجاق نه یازیق کی بو استعدادلارا صاحاب تاپیلان آزدیر!

   آشیقلاریمیز مین ایللر تاریخه مالیک اولاراق، هله حقلری اولدوغو بیر دوروما مالیک دئییلدیرلر. قونشو اؤلکه لرین آراشدیریجی عالیم لری بیزدن داها آرتیق بیزیم آشیق هنرینی آکادئمیک صورتده آراشدیریب، اینجه له ییب و دونیایا تانیتدیریرلار و بیزیم مسئوللار اوتوروب تکجه سسلری او زامان قالخیر کی قونشو اؤلکه لر یونسکودا بیزیمله اورتاق موضوعلاری ثبت ائدیرلر و یا تورکیه مولانا بلخی و آذربایجان گنجه لی نظامی حاققیندا بین الخالق حرکتلری گوجلندیریر.

   آشیقلار ادبیاتی حاققیندا ایلهان باشگؤز (İlhan Başgöz) بیرینجی آراشدیریجی دیر کی آشیقلار قهوه خانالاری تبریز، اورمو و خوی شهرلری حاققیندا آکادئمیک بیر مقاله یازدی. سونرا دکتر علی قافقازیالی ایران آشیقلاری باره ده ایکی جیلد کتاب چاپ ائتدیردی. بو کتابلاردا زنگان آشیقلاری حاققیندا دوزگون و درین معلومات وئریلمیشدی. اونون آردیندان پروفسور محرم قاسیملی آذربایجانلی بیلگین، گئنیش بیر آراشدیرمالار آپاردی و زنجانین آشیق محیطی باره ده یازدی.

    ایراندا دا بوندان قاباق بیر سیرا ده یرلی مقاله لر و کتابلار یازیلمیشدیر او جمله ده عاشیقلار کتابی دکتر صدیق و منظومه های آذری بو سطیرلرین یازاریندان انقلابدان اؤنجه یازیلیب یاییلمیشدیر. کئچن ایللرده ده یئنی تحقیقی کتابلار چیخمیش و هر بیری آشیق ادبیاتی نین بوجاقلارینی اینجه له ییب آراشدیرمیشلار. استاد سیدرضا حسینی شاه دؤورونده ضیالیلارین تبریزده آشیقلار قهوه خاناسینا گل – گئت لرینی یازاراق، جعفر خضوعی، اهر شهرینده اولان آشیقلار قهوه خاناسیندان یازیر و 1359جو ایلده رضا علامه زاده آشیقلار قهوه خانالاری نین باغلانماسیندان یازیر. بوگون بئله قهوه خانالار تبریز، اورمیه، خوی، اردبیل و زنگاندا فعال اولاراق آشیقلار بیر چوخلو فستیواللاردا اشتراک ائدیب و جایزه لر ده الده ائتمیشلر. بو حرکتلر بوگون ایران سینیرلاریندان دا کئچمیسشدیر و بین الخالق فستیواللاردا حضورلاری گؤرونور.

    زنگاندا دا باشقا شهرلر کیمی هئچ بیر توی – دویون آشیق سیز اولمامیش و تویلاری دولاندیرانلار آشیقلار اولموشلار و قهوه خانالاردا دا اؤز وارلیقلارینی داها آرتیق گؤسترمه یه چالیشیرلار. آرزی ائدیریک بو آشیقلار اصیل موسیقی ایله چیخیش امکانلاری الده ائده رک، بو اصیل موسیقی نین گلیشمه سینه یاردیمچی اولسونلار. بیزیم خالقیمیز هله ده کوراوغلو، اصلی – کرم، آشیق غریب داستانلاری نین شیرین دادینی اونوتمامیشلار. بوگون زنجاندا 100 دن آرتیق آشیق واردیر، او جمله دن آشیق مسلم عسگری و آشیق گلابعلی داوودی، آشیق علی نجفی، آشیق ستار خدائی و باشقالاریندا آد آپارماق اولار. 

 آشيق داستانلاری

   آشیقلار ادبیاتی نین بیر بؤلومونو، داستانلار تشکیل وئریر. بو داستانلار شعر، موسیقی ایله برابر گؤزل دانیشیقلاری دا احتوا ائدیر و آشیق داستان روایتینی ادبی بَزَکلرله داوام ائدیر. بوگون آذربایجاندا یوزلرله داستان واردیر، اونلارین ان اؤنملی و آدلیم لاریندان کوراوغلو، اصلی کرم، آشیق قریب، خسته قاسیم، دده قوربانی، گرگرلی ممد، و . . . آد آپارماق اولار. بونلاردا هم ایگیدلیک، ساواش، قهرمانلیق واردیر و هم سئوگی، محبت و لطیف دویغولار. بو داستانلار آشیقلار یارادیجیلیغی ساییلاراق آشیق ادبیاتی نین ان گوجلو قوللاری ساییلیر. ماکسیم گورگی روس یازاری بیر زمان داغستاندا سورگون اولدوغو زمان بو داستانلاری ائشیده رک آشیقلاری زمانه میزین هومرلری آدلاندیریر. همین یازار آشیقلاردان اؤیرندیگی معلوماتا اساسلاناراق، آذربایجان فولکولورونو دونیا فولکولورونون ان ده یرلی و گئنیش خزینه سی بیلیر. بیزیم آشیق ادبیاتی مین ایلدن آرتیق بیر تاریخه مالیک اولاراق، کئچن عصردن یازی حالینا گله رک، یوزلرجه کتاب اولموش و سئویندیریجی حالدیر کی بوگون چوخلو آشیقلاریمیزین شعرلری و داستانلاری کتاب فورماسیندا اللرده دیر. داها بو موسیقی و ادبیات علمی سویه ده ایره لی گئدیر. دده قورقود بویلاری خالقیمیزین اوره گینده یئر آلمیش و یوزلرجه داستانلار آراسیندا اولاراق خالق دیلینده گزیر. بو داستانلاردا وطن عشقی، انسانلیق دویغولاری، ایگیدلیک و انسان سئورلیک دویغولاری دالغالانیر. بو داستانلار بوگون بیزه انسانلار اوغروندا فداکارلیق، آزادلیق یولوندا مبارزه و حق آلما یوللاریندا جاندان کئچمه نی اؤیره دیر. بونونلا برابر آشیق موسیقی سی ده گلیشمه ده دیر. بیر گون اوستاد آشیق عمران حیدری دن سوروشورکن کی نیه آشیق موسیقی سی نُتا آلینمیر؟ - دئییردی: آخی اولا بیلرمی کوراوغلونون دلی روحونو زنجیره چکمک؟

   بو سؤز نه قدَر دوز اولورسا دا، بوگون آشیق چنگیز مهدی پور، آشیق موسیقی سینی نوتا چکدی. آنجاق کوراوغلو روحو هله ده آزاددیر. زنجیره ده چکیلمه دی. نیه؟ چونکی کوراوغلو داستانلارینی یارادانلار آزاددیرلار و اونلارین دلی روحلاری هله یاراتمادان قالمامیشلار. بو یارادیجیلار همان آشیقلاردیرلار کی بوگون ده آزاد و دلی بیر روحلا یازیب – یارادیرلار. بئله ده اولمالیدیر. اوموروق کی آشیق ادبیاتیمیز آزاد قالاراق، آشیقلاریمیزا یئنی میدانلار آچیلسین و یارادیجیلیقلار یئنی گلیشمه لرله ایره لی گئتسینلر. انشاء الله!