دوغروسو بودور کی زنگاندا قورولان شعر و مدنیت اوجاقلاریندا همیشه قادینلار دا کیشیلرله برابر چالیشیب و گؤزَل دوشونجه ­لرینی، اینجه دویغولارینی شعر قالیبلارینا تؤکوب شعرلر سؤیله­ میشلر. تانیدیغیمیز شاعیره­لردن ایلک باشدا فاطما خانیم جاریه­دن دانیشا بیله­ریک. بو گؤرکملی خانیم شاعیره­میز 150 ایل بوندان قاباق یاشامیش، آدلی – سانلی بیر عائیله­ ده بوی آتیب یاشا دولوب و پاک انسانی دویغولارینی شعر قالیبلاریندا سؤیله ­ییب و شعرلری ده ادبی محفل­لرده دیللر ازبری اولموشدور. اونون شعرلرینده اخلاقی موضوعلار، پیغمبر و 12 امام مدحی و مرثیه ­سی سسلنمکده ­دیر. آنجاق بوگونه قدر شعر دیوانی چاپ اولمامیش، آما او یاندا بو یاندا – کتابلارده و تذکره ­لرده، هابئله درگی­لرده یاییلیبدیر. اونون اساس شعرلری جاذب خوئینی ­نین "جنگ المهمات" اثرینده توپلانمیشدیر.

بوگون زنگانین چاغداش شاعیر و یازارلاریندان دانیشماق ایسترسک دؤکتور حکیمه بلوری، آزاده دارایی، مهین دارایی، نازخند صبحی، پریسا بابایی، ثریا بخشی (آیلار)، شریفه جعفری، فاطمه خوند، باریش، سئودا، ندا صمدی و نهایت نسیم جعفری­دن دانیشا بیله­ریک.

حکیمه بلوری

   زنگانین آدینی شعرلریله دونیایا یایان بؤیوک قادین شاعیریمیز حکیمه بلوری خانیملاری­دیر. حکیمه 1304جو ایلده بیر دوشونجه­ لی و فیکیر صاحیبی اولان عائیله­ده آنادان اولوب، بویا – باشا چاتیب و گؤزَل تربیه آلمیشدیر. تحصیلینی بیتیردیکدن سونرا بیر معلم کیمی ایشه باشلامیش و بوگون اونون شاگیردلری گؤزل خاطیره ­لرله اونو یاد ائدیرلر. حکیمه گنج یاشلاریندان شعر یازیب – اوخوماغا ماراق گؤسته ­ریب و شعرلرینی تبریزده و زنگاندا یاییلان درگی­لرده چاپ ائتدیریر. 1324 – 25 ایللرینده زنگاندا یاییلان "آذر" آدیندا درگی اونون شعرلریله بزه ­نیر. بوندان علاوه شعرلری تبریزده چیخان وطن یولوندا درگی­سینده ده چاپ اولور و بوتون آذربایجاندا جکیمه بلوری­نین شعرلری آلقیشلارلا اوز – اوزه گلیر. نه یازیق کی 1325جی ایلده وطندن کؤچمه ­ه ناچار قالیر. آنجاق حکیمه وطن اوچون شاعیر اولموشدور، وطن اوغروندا دؤیوشوب – ساواشیر، وطن اوچون ده مهاجرت ائدیر. آنجاق عمرونون سون گونونه قدر وطنینی اونوتمادی. وطنین باشی اوجالیغی اوغروندا چالیشدی و زنگان آدینی دویایا یایدی و همیشه دیلینده بئله سؤیله­ دی:

گؤزو یولدا قالان زنگان

من اؤلومه وئرمه­رم جان

گلیب گؤرم زنگانیمی

ائله وئرم من جانیمی.

   حکیمه بلوری تحصیلینی داوام ائدیل فیلولوگییا فاکولته­ سینی بیتیریر و مسکووادا دوکتورا درجه­ سینی قازانیر. اونون دوکتورا تئزی­ نین عنوانی بئله ­دیر: "ایران – آذربایجان رئالیست دموکراتیک ادبیاتی". حکیمه شعر یازمادا بیر گون ده اولسون ساکیت دایانمادی و وطن عشقینی، خالق سئوگیسینی سسله­ مه­ گه داوام ائتدی. بوگون 20 جیلددن آرتیق کتابی چاپ اولموشدور. کتابلاری­نین آدی بونلاردیر:

   آپار منی او یئرلره / حیات یوللاریندا / منیم آرزیم / شاعیرین یادگاری، اؤلمز قهرمان / سندن اوزاقلاردا / چینار گؤزله­ ییر منی / یالان دونیا و . . .

   حکیمه بلوری­نین شعرلری دونیا دیللرینه ترجمه اولموش و دونیا اونون تانییر. بلکه دئیه بیله­ ریک بوگونه قدر زنگاندان حکیمه بلوری کیمی دونیا سویه­ سینده شاعیریمیز اولمامیش. اثرلری 25 دیله چئوریلمیش و دونیا ادبی اؤدوللرینی (جایزه­ لرینی) قازانمیشدیر. او دونیانین مختلف علمی – ادبی جایزه ­لرینی آلمیش و گؤزَل چیخیشلار ائتمیشدیر.

حکیمه ­نین یارادیجیلیغیندا اوستاد شهریارین فارس شعرلرینی ترجمه ائدیب و ترجمه اولان شعرلرینی توپلاییب، یالان دونیا آدییلا یایدیغی اثر چوه مهم و اؤنملی­دیر.

شاعیر حکیمه بلوری زنگان و تبریز خسرتیله یاشادی و شعرلرینده بو حسرتدن دانیشدی:

توکنمز بیر محبتله سئودیم هر بوجاغینی

تبریز – زنگان ساندیم هر آن دوغما آنا قوجاغینی

***

شعرلریم، نغمه ­لریم، سیزینکی­دیر مرد انسانلار

ای ائل اوچون، وطن اوچون آلیشانلار!

حکیمه بلوری 1324 ایلینده گلن آزادلیقلا سئوینیر و بئله آزادلیغی بوتون ایرانا آرزولاییر و شن نغمه­لر اوخویور. آذربایجانین آدلی شعرینده دئییر:

بیلیر، دونیا بیلیر، گؤرور بو عالم

سنه یابانجی­دیر کدر – غصه – غم

داها گؤرونمه­ ییر گؤزلرینده نم

کوله­ لیک داشینی آتمیشدیر ائلیم

حقّه – آزادلیغا چاتمیشدیر ائلیم.

 

بو رامان وطن تعریفینده ان گؤزَل شعرلری سؤیله ­ییر:

من رسام اولسایدیم گول اوزونو

چکردیم گونشین اوزو تک ایشیق

چکردیم ساچینی شلاله کیمی

یانان گؤزلرینی گؤیه یاراشیق.

1325 ایلینده دؤنرگه ­لر دؤندو، شاه قووه­لری زنگانی، تبریزی و بوتون آذربایجانی اودا چکدی. اؤلن اؤلدو، قاچان قاچدی؛ شاعیره قالان حسرت اولدو. شاعیرین اوره­یینده حسرتلر دیککَلدی؛ عمرونون آخیرینه دک شهید اولان "چینار بویلولار"دان یازدی؛ ائل – وطن نیسگیل­لرینی سؤیله­ دی. بونونلا بئله بیر گون ده اولا وطن گؤروشوندن غافل اولمادی و بئله سؤیله ­دی:

قوللاریم بویلانار بوینونا بیر گون

یئنه باش قویارام دیزینه تبریز

حسرتدن – هیجرتدن جانا دویموشام

دویونجا باخارام گؤزونه تبریز.

حکیمه بلوری غریب یاشادی، انقلابدان سونرا بیر دؤنه زنگانا گلدی؛ آنجاق اوره­یی آچیلمادی. نهایت ده غریب اؤلدو. بونونلا بئله، شاعیره اؤلوم یوخ، چونکی بوگون ده اوره ­ییمیزده یاشاییر.

***