30

حسن رفیعی

   حسن رفیعی، زنگانلی آرار تحلصو ایله هم شاعیردیر، هم ده یرلی معلم و گؤرکملی بیر یازار، عئینی حالدا تاریخ اوزمانی­دیر. حسن 1351جی ایلده زنگاندا آنادان اولوب و بوون تاریخ رشته سینده یوکسک لیسانس پیتیگینی الده ائده ­رک بیر دبیر کیمی علم اوجاقلاریندا چالیشیر. یاخشی­سی بئرادیر کی زنگانین مختلف فرهنگسرالاریندا و بیلیم یوردلاریندا آنادیلیمیزی تدریس ائیر و بو ساحه­ ده گؤزل کتابلار یازیر – یارادیر. او جمله­ دن "دیل بیلگیسی" عنوانلی اثری اؤیرنجی­لرین الیندن یئره دوشمه ­ین بیر کتابدیر. تاریخ ساحه­سینده نئچه اؤنملی کتاب او جمله­ دن "تاریخ فخرالدین مبارکشاه" اثری­نین تصحیح و تدوینینی مهارتله یئرینه یئتیرمیشدیر. آنجاق بورادا آرارین شعرلری حقینده دانیشاجاغیق.

   زنگانلی آرار بوگونه کیمی هله بیر شعر دفتری "بیر دیلیم دیل" عنوانی ایله چاپ ائتدیرمیش و چوخلو شعرلری هله کتاب فورماسینا گلمه ­ییبدیر. آرارین شعرلری اجتماعی موضوعلار اساسیندا،  طنز باخیشیلا قلمه آلینمیشدیر. او، چالیشیر توپلومون آخساقلیقلارینی، خالقیمیزین یونگول و بیه ­نیلمز اخلاق – رفتارلارینی شعره چکیب، بلکه بو عیبه ­جرلیک­لری آرادان قالدیرسین. بو قونودا یازدیغی شعرلر ساده، آخیجی و اوره­ یه یاتان­دیر او جمله­دن "سیزده گیرین وایبره" عنوانلی شعرلریندن نئچه بند:

آلدی اله گوشی سینی گول پری

گوشی دئمه بیر بالاجا بربری

تؤکدو پیام قالیبینه سؤزلری

ناز-پری­یه، گول-زری­یه، نادره

یوبانمادان یازدی گیرین وایبره.

***

گوللوجه ­لی دای­اوغلوموز ولی یه

کنده بوتون عاغیللی یه دلی یه

بیرده دئیین دهداریمیز صابرخ

هامی گیریب، سن ده گه گیر وایبره.

***

خبر وئرین کول تپه­ده نبی­یه

یئتگیجه نین ناخیرچیسی ذبی­یه

زلفعلی­یه، گُرزعلی­یه، ابی­یه

ایلیشمه­دن وایبریمیز فیلتره

هایدی جانیم سیزده گیرین وایبره . . .

   شاعیر، شعرینه بئله ساده باشلامیش، گئتدیکجه اجتماعی – تنقیدی سویّه ­نی گوجلندیریر و توپلومون دردلری­نین کؤکونو تاپماغا و درمان ائتمه ­یه چالیشیر. آرار طنز شهرلرله یاناشی گؤزل حکایه لر، فولکلوروموزدان آلینمیش تمثیل­لر یازیر و هر تمثیل یازان شاعیر کیمی سون بیت­لرده سونوجلار الده ائدیب، اوجولارلا توز – اوزه دایانیر و اونلاردان اولان ایسته یینی آیدینجاسینا دیله گتیریر. او جمله دن قورباغا ایله توسباغا حکایه سینی روایت ائده ­رک بئله قناعته گلیر:

گل ال اله وئرک چاتاق فریادا

سون قویاراق ظلمت ایله بیدادا

حور یاشایاق، حور دولاناق دونیادا

صاحیب اولار حور یاشایان هر زادا.

   آرار ائلینه اوره ­یی یانان بیر معلم­دیر. جامعه­ ده گؤردویو دردلری درمان ائتمه گه چالیشیر، الیندن بیر ایش گلمه ­سه ده هله ­لیک خالقی اویاتماق، غفلت یوخوسون گؤزلریندن قاچیرماق ایشینی دوزگون اولاراق یئرینه یئتیریر. باهالیق قاتاری عنوانلی شعرینی چوخ ساده باشلاییر:

بیر آز دؤزوب ینله سینیز آراری

سیلر سیزین سینه ­ده ­کی غباری

اولسا اونو یالقیز قویوب گئتمه ­یین

چپیک چالیب اویاتمایین یاتاری

   بو شعر، باهالیق جامعه­ نین آشاغی قاتلارینا نه قدر دؤزومسوزلوق یاراتدیغی آچیقلاییر و باهالیغا سبب اولانلاری تانیتدیریر. من بورادا اوخوجونو اؤز حالینا بوشلاییران بلکه اؤزرو بو شعرلری اوخویوب اؤز سونوجلاندیغینی و لذت دویدوغونو بیلسین.

آرارین بیر دغدغه­سی ده آنادیلیمیزین دورومودور. او هر بیر دوشونجه ­لی انسان کیمی، دیلینی سئویر و ساده بایاتیلار، دؤردلوکلر و دوبیتی ­لرله اوره­ ک سؤزلرینی دیله گتیریر و بئله دئییر:

قیز، نه گؤزل تئلین وار     گؤرکمای بیر ائلین وار

تورکو دانیش، اوتانما      بالدان شیرین سؤزرون ار.

یا کتابی­نین عنوانی اولان شعر: "بیر دیلیم دیل" ده قیسا مصرعلرده بئله درین دوشونجه­ نی دیله گتیریر:

"مکتبده، مکتبه نه گؤتوره جه ییمیزی سوردوم

بیر دیلیم دیل­دن باشقا

هر شئی گتیره بیلرسینیز –

دئدیلر."

شاعیریمیزه یئنی باشاریلار آرزوسویلا.

***