32

علی زنگانلی – وولکان

   علی زنگانلی یا وولکان و یاخود یانار داغ تخلوص ائدن علی احمدی 1359جو ایلده زنگاندا آنادان اولوب، بیر تئکنیکال ایشچی کیمی زنگانین بؤیوک بیر فابریکاسیندا ایشله­ ییر. او یئنی یئتمه چاغلاریندان آنادیلینه ماراقلانیب و بوگون اینترنتده کیلاسلار، کانللار و گروپلار دولاندیریر و آنادیلیمیزین گؤزه ­للیک­لرینی، قانون – قایدالارینی چوخلو شاگیردلرینه اؤیره دیر. عئینی حالدا بوگون تورکجه یاییلان کتابلارین ائدیب ایشلرینی گؤرور؛ آنجاق آدی کتابلاردا کئچمه­ سه ده آنادیلی اوغروندا چالیشمادان کئچمه ­ییر.

   علی زنگانی – وولکان تاخما آدییلا بیر شاعیر یوخ، بلکه دیل اؤیرتمنی­دیر. وولکان بی بیر شاعیر و ادبیات آراشدیریجیسی کیمی آذربایجان شعر و کولتورو یولوندا حاضیر اولوب بوتون ایشلرده اشتراک ائدیر. چوخلو ییغینجاقلاردا و درنک لرده چیخیش ائدیر و ایشلری بوینونا آلیر. زنگانین ادبی درنک لرینده فعالجاسینا ارشد اؤیه­سی کیمی چالیشیر، شعرلری آذربایجانین معتلف شهرلرینده یاییلان درگی لرین صفحه ­لرینی بزه ییر و بوگون "نیسگیل بولاغی" عنوانیندا ایلک شعر دفتری حاضیرلانمیشدیر:

های_های چاخیریم،گل یئنه غملر منه چاتدی

دردلر یویوروب سونگو کیمی باغریما باتدی

قانلا یازیلان، شعریمی من بیر یارا وئرديم

هئچ بیلمدی قدرین، اونو بیر چرچی‌یه ساتدی

کیم سؤيله‌دی لای_لای بو منیم بختیمه، بیلمم

آتدی باشینی یاستیغا راحت نئجه ياتدی

فرهاده دئ وورسون، باشينا تيشه‌نی چونکو

بیر خسرو ایچین، سئوگینی شیرین هئچه آتدی

سایخاش گئجه‌دير، دول گله پیمانه یاریمدیر

بیر آن باشیمی، بلکه بو ایچمک یئنه قاتدی

وولکان سئوگی شعرلریله برابر اجتماعی شعرلره داها ماراقلی­دیر. اونون نیسگیل بولاغی شعر توپلوسو چاپ عرفه­سینده­دیر. وولکان تام شعر فورمالاریندا یازیر، ایستر غزل، ایستر قوشما و یا سربست . او، سؤزونه گؤره شعر قالیبینی سئچیر:

قارغالار پیچیلداشیر

قورخو کسیر یوللاری

چکمه‌لی بالتالار باغیمیزا گلندن.. !

گؤیرچین‌لره کبین کسدیلر

قیلدیلار اؤلوم نامازلارینی دا

داها اوچوشا قالماییبدیر هوس‌لری

بویانیبدیر آل قانا کپنه‌گین قانادی

خیاوانلار دوداغی‌نین بویاسی گؤیرچین‌لر قانی‌دیر

یئنه باشدان باشلانیب بالتالارین عینادی

باقچا_باقچا دوغرانیر چینارلارین قوللاری

یئره سریلیر سؤیودلر ساچلاری

باریشین بارماغیندان،

دامیر یاغیش قانی

قارا قیش‌ین سسینده

قارغیش آلیب هر یانی

 دیلیمیزی یوموروق ائدندن

اوزاق سالدی قالین شوشه سئوگیلی‌لری

باغلانمیش بوقچالارین

 یاشلی یاناقلاریندان

قانادلاری قیریلان گؤیرچین‌ین گؤزلریندن

 بیلدیم داها "هاوا چکمه‌لی‌دیر" [1]

باغیمیزین قسمتی بالتا ایمیش

قارغالار پیچیلداشیر

بو آغرینی دونیایا.

   وولکانین شعرلرینده سیمگه لر، ایمگه لر، گؤزل استعاره ­لر، ایماژلار و تصویرلر واردیر. زامانین آزلیغینا گؤره بو زمینه­ده اؤرنک گؤسترمک امکانی یوخدور. آنجاق وولکان درد تانییان، ائل دردینی شعرلرینه یوکله ­ین شاعیردیر؛ البتده شاعیرین اؤزل دردلری ده وار، سینامالاری، سیناقلاری، اومودسوزلوقلاری، اوره ­یی­ نین سینماسی، چؤرک غمی و. . . اؤزونون اولماسا دا، چئوره ­سینده یاشایانلاردان آلیر، منیمسه ییر و بو دویغولاری یاشاییر و شعرینده یارادیرو بالاجا بیر نمونه:

چؤرک اییی وئریر قابار ال‌لری

قار اوخشاییر آددیم_آددیم توکونو

هاردان گوج آلیب‌دیر بو آریق کیشی

حسرتله داشی‌ییر یاشام یوکونو

 

آلنین‌دا باغیریر نیسگیل قیریشی

اونا قان اوددورور ایشین یییه‌سی

گونش قاباغیندا آخان قان تری

اولا بیلمه‌یه‌جک دردین دییه‌سی

 

الینده هئچ نه یوخ ائوینه دؤنه

آرزی‌سی گؤزونده اود توتوب یانیر

یاواشجا آددیمین ایره‌لی آتیر

کؤهنه باشماغیندان کوچه اوتانیر

 

سنه فصیل_فصیل گووه‌نیرم من

سنله آیدین اولار هر یانیم اؤنوم

اپریمیش الینی مین یول اؤپه­رم

دئییرم آی آتا باشینا دؤنوم.

   وولکانین شاعیر اوره ­یی دونیانین هر یانینی گزیر، ایستر اؤز وطنی آذربایجان اولسون، ایستر فلسطین یا سوریه؛ او انسانلارین دردلرینی سؤیله­ مه ­یی و دویغولارینی دوشونمه یی اؤزونه تکلیف بیلیر و بئله انسانی دویغولاردا اونلارلا اورتاق اولور. گؤرون "آیلان" سوریادا دنیز یانیندا اؤلن اوشاق ایله نئجه یاشاییر:

اومود گونشی اوغورلانمیش

بو اوستو_باشی توزلو اولدوزون مین‌لرجه اولدوزدان یوخدور اولدوزو

آیاق‌لاری‌نین آلتیندا آغلاییر اسفالت

داشقاسی‌نین سسینی گؤرمه‌ییر خیاوان‌لار

اللرینده آرزیلار قاباری

عدالت‌سیزلیک قاراسی

نه اویون بیلیر نه آنلادی اوشاقلیغی

باشینا آنا اللری یوخ، بلدیه مأمورونون قاپازی ده‌ییر

آج تویوق یوخودا داری گؤرورسه

بو چانتا چیگینینده اوخول یولونو گئدیر

تای_توشلاری کاغیذدا ناخیش چکیر بو ایسه کؤنلونده

گؤرمه‌دیگی آتاسینی...

ناخیشلاییر خسته آناسینی

هردن ده کؤرپه باجیسینا سوت

اورگیندن گلسه اؤزونه بیر پیتزا ناخیشلاییر

پیکاسو دا ناخیشلایانماز بو اولدوزون دردینی

اومما یونسکو باخیشینا

سنی گؤرن کیمسه یوخ

بوراسی سوریا‌دیر باشقا بیچیم‌ده

بورادا "آیلان"لاری یوخسوللوق دنیزی‌نین قیی‌سیندا اؤلموش تاپارسان

بورادا بومبا ایش آغیرلیغی‌دیر

دئ گلسین داروین

دوشوندوگو دوغرو ایمیش

اولدوزلار آیاق آلتیندا اؤلور

داها گونشه سالام وئرمه

سوچلودور تانری

سنی یاراتدیغینا

قارا ال‌لریندن اوتانمادی یالانچی یئر تانری‌لاری

قالدیر شوکر ائتمه‌گه کیچیک اوووج‌لارینی

قوی اوتانسین گؤی تانریسی

سنله‌یم ایشچی اوشاق.

بورادا بیر سئگی شعرینی ده ائشیتمک داها یاخشی اولار:

یئنه کؤنلوم آلیشیب، یار غمی اؤلدوردو منی

جاوان عؤمروم چورودو، دوشمانا گولدوردو منی

چیرتیب آچماقدا ایدی شعر ایله الهام بوداغیم

آجی یئل اسدیریبن کردی‌ده یولدوردو منی

سئوداسيندان گوج آلیب اولموش ایدیم جانلی چینار

آیریلیق بالتاسینی گوپسادی سولدوردو منی

سئوگیمی سئوگی‌سینه تانری جالاق وورموش ایدی

وطنیم تک آییریب، یادلارا بؤلدوردو مني

ایشیق اولدوم یولونا هر گئجه فانیس کیمی من

سحرین رنگینی گؤرجک نه‌یه سؤندوردو منی

   یئری واردیر بورادا وولکانین نئچه باشقا شعرلرینی ده اوخویاق بلکه اونون شاعیرلیک دونیاسیلا تانیش اولاق:

من قورخوسوز سئومه‌ديم

سن ایسه اورکدن

بیر سحر تانیش اولدوق

بیر دومانلی سحر آیریلدیق

آیریلدیق…

سارالدی گول‌لر

آجی یئل‌لر قالدی باغچادا

بیتدی سئوگی چیچکلری‌نین شؤولنی

یاپراقلار اسیم_اسیم اسدیلر

یالقیزلیق سکوتو باغیریردی بئينيمده

آرزیلاریما قارا پاپیون ووروب

گؤندردين منه

ساندین‌می بو آیریلیق منی ییخار؟

یوووووووووخ

هئچ یوخولاریما دا گله بیلمزسن

رویالاریمدا دا وارماسین الیم الینه

یئنی‌دن باهار ترنی یولدادیر

کوپه_کوپه سئوگی پایی گتیریر

دویغولاریمین الیندن توتوب یئریده‌جگم

تاتان_تاتان دئيه

اویاندیرارام بوغولموش دیلک‌لریمی ده

قره_قورخو گلمیشم یالقیزلیغا  بوراخسین منی

اویاق قالان گؤزلريمين اويوغوندا

یومورتلایاجاق قارانقوش‌لار

داها فمینیست ساچ‌لارینا

دوستاقلانمارام

داها آیریلیغین دیلی سن‌سیزلیگیمی یالاییب درینه سالانماز

بو اولایین سونو

سن ییخیلاجاقسان

سن

سن!!

آما بیر قورخو وار ایچیمده

ییخیلماغینا دؤزمه‌سین اورگیم!!!

***

ال‌لری الیمده

بوغولوردوم گؤزلري‌نين دنیزینده

ایچیمه چکیردیم ایپارلی نفسینی

جنت اییی وئریردی

سانکی تانری قوجاغیندا یاتمیشدیم،

آی اوتانجاق اولموشدور

اولدوزلار گولوردولر بیزه

اوزون اولسون چیلله گئجه‌سی

کیمی دئييرديم

 تلسدی یوخوم

یورغانیمی آنام یوردو

داش آراسینا دوغرو گئتمه‌لی‌دیرلر آیاقلاریم

چؤرک

چؤرک

چؤرک

درد اولموشدور سئوگیمیزه

***

بیرآز سونرا گؤتورون اؤلومو

آنا یوردوما ساری

ایچیمده‌کی داغ بویو یارالار

چیگینیزی اینجیتمه‌سین دئیه

قولایجاسینا آپارین جنازه‌می

سارسیلماز اورگیمده

هیجران بویدا دنیز یاراسی

دالغالانیب یوراجاق تابوتومو گؤتورنلری

منی قرنفیل‌لی توپراقلارا تاپشیرین

هر چیچگی سؤيله‌جک

باشیما نه گلدیگینی

ایسلاق کوچه‌لرده قانلی اورکله آغلادیقلاریمی

آنلاداجاق سوچلاریمی

آنامی اینجیتدیگیمی

دیلینی یاشاتمادیغیمی

وطنه چالیشمادیغیمی

آتامین اورگین …

آااااااه یوووشوم(قلمیم)

سورگون یوووشوم،  یاساق دیلیمده

یازانمایان یوووشوم

گلین ….

گلین….

سویونوب حاضیرلانمیشام

گتیرین کفنیمی

***

ایذین وئر قارا گؤزلریندن یازیم

داملا_داملا شعریمه سوز، داریخما

آغلایان تارا سؤزلریندن یازیم

یاز گله‌جک، شاختایا دؤز، داریخما

 

بوتون شعرلریم سنه غملی‌دیر

اود وورور کاغیذا قلم سؤزلری

شه‌هرین گؤزلری سن‌سیز نملی‌دیر

سنی گؤزلمک‌ده کوچه‌ گؤزلری

 

ساریلیر بئینیمه کؤنلومون الی

آپاریر روحومو سنین یانینا

بیر آیاق گئری بیر آیاق ایره‌لی

بولایاجاق منی سئوگی قانینا

***

بیر دیوان دولوسو سئويرم سنی

نه دئسم بيليرم گؤزوم دولاجاق

منی درده سالان اولدوزا دئیین

گلمه‌سه چیچگیم کؤکدن سولاجاق

 

دئيین گئديشينده یاز اللرینده

پارچالاندی قلبيم یولوندا اؤلدو

سئوگیمیزی اورگیمده ساخلارام

بلکه بیرگون دؤنوب گؤروشه گلدی

***

 

چیخمیر داها چیچکلرین نفسی

بوداقلارادان گلیر آغلاماق سسی

چوخ دریندیر آیریلیغین دره‌سی

گل منی تاپشیرما، اسن یئللره

 

نه بیله ایدیم یازیم بئله اولاجاق

سئوگی گولو آچیلمادان سولاجاق

ساری بولبول ساچلارینی یولاجاق

حئییف اولسون گؤندردیگیم گوللره

 

گئتسن گولوم شوشه کیمی سینارام

سن دنیزسن، من زینه‌سیز پینارام

اینان دؤنوب تانری دا قینارام

لعنت اولسون یازی یازان اللره

 

یادیندامی نئجه ایلقار باغلادیق

قول_بویون اولدوقجا گولوب_آغلادیق

بنؤوشه‌نین ساچلارینی باغلادیق

لال سئوگیمیز ایندی دوشوب دیللره

***

بیر واخت سئوینردین من وارام دئیه

دئیردین آللاه‌دان منی آلیبسان

گؤزلریمدن اؤپردین یاریم دئیه

ایندی منی گؤزلریندن سالیب‌سان

 

دئیردین گؤزه گلمه‌سین سئوگیمیز

داها قووشدوق, عشقیمیزه واردیق

دئییردیم سولماز آچیلمیش گولوموز

دئمه رؤیایمیش هامی گون‌لر آرتیق

 

سون گون گئدنده حؤرمتی ایتیردین

دئمه‌ییرم گل اورگیمی تیکدیر

تانری وئرن سئوگینی سن بیتیردین

هامی دئیر قسمت,سن دئدین س.....

***

پارچالانمیش اورک سؤزون

هئچ بیر دیله یازانمادیم

کؤنلومده‌کی آجی ایزین

هئچ بیر دیله یازانمادیم

 

داغ چکمه‌ین داغلاریمی

سولا دؤنموش ساغلاریمی

سنسیز اولان چاغلاریمی

هئچ بیر دیله یازانمادیم

 

درده_غمه دولماغیمدان

یارپاق کیمی سولماغیمدان

گئجه سنسیز قالماغیمدان

هئچ بیر دیله یازانمادیم

 

وولکان پوسکورن سؤزلردن

آیاغی قابار گؤزلردن

دومانلیقداکی ایزلردن

هئچ بیر دیله یازانمادیم.

***

هانسی شاعر، سنی شعر ائتمه‌میش

هانسی شعر

ساچلارینی اوخشامامیش

همن اللرده یولونان ساچلارینی

سن اینانیرسان

آی‌ین چکدیگی حسرتینی

سن گؤرورسن

اولدوزون قیشقیرماغینی

سن ائشیدیرسن

مئشه‌لرین سوکوتونو

سن یاشامیش‌سان دولو آلتیندا

اورگی سینان شوشه‌لرین غرورونو

سن...

سن چکمیش‌سن

آغاجدان دوشن سون یارپاغین آغریسینی

سن...

بوتون ناغیللارین پریسی

آاااه سس‌سیز سینان ماهنی‌لارین خاتینی

سن...

 

گئجه‌لر دردلرینی گیزلین دانیشمیش‌سان سیقارا

هردن گؤزگویه، هردن قیسالمیش ساچلارینا

ائی گؤز یاشلاری حاماما سریلمیش

ائی سوکوتو باغیران

ائی یاری ارکک ساییلان

قاااادین

***

 

 

 

 

 

[1]  هاوا چکمه‌لی‌دیر" سؤزو، درین دوشونجه‌لی حؤرمتلی اوستادیم ارشد نظری جنابلاری‌نین شعریندن آلینیب.