آذربایجان مودئرن شئعری - 4
ناظم حکمت
سااخیم سؤیود
آخیوردو سو
گؤسته ریب آیناسیندا سؤیود آغاجلارینی.
سالخیم سؤیودلر ییکییوردو سودا ساچلارینی
یانان یالین قیلیچلاری چارپاراق سؤیوتلره
کوشویوردو قیزیل آتلیلار گونشین باتدیغی یئره!
بیردن
بیره قوش کیبی
وورولموش کیبی
قانادیندان
یارالی بیر آتلی یووارلاندی آتیندان!
باغیرمادی
گئده نلری گئری چاغیرمادی،
باخدی یالنیز دولو گؤزلرله
اوزاقلاشان آتلیلارین پاریلدایلن ناللارینا!
***
آه نه یازیق کی!
نه یازیق کی اونا
دؤرد نال گئدن آتلارین کؤپ.کلو بوینونا بیر داها یاتمایاجاق
بیاض اوردولارین آردیندا قیایچ لویناتمایاجاق!
***
نال سسلری سؤنویور پرده پرده.
آتلیلار غایب اولویور گونشین باتدیغی یئرده!
***
آتلیلار قیزیل آتلیلار
آتلاری روزگار آتلیلار!
آتلاری روزگار قانات...
آتلاری روزگار...
آتلاری...
آت...
***
روزگار قاناتلی آتلیلار کیبی کئچدی حیات!
آخار سویون سسی دیندی.
کؤلگه لر کؤلگه لندی
رنگلر سیلیندی
سیاه اؤرتولر ائندی
ماوی گؤزلرینه
سارقدی سالخیم سؤیودلر
ساری ساچلاری نین
اوزه رینه!
***
آغلاما سانخیم سؤیود
آغلاما.
قارا سویون آیناسیندا ال باغلاما؟
ال باغلاما!
آغلاما!
بیلدیگیمیز کیمی ناظم حکمتین هم طرفداری چوخدور و هم ایسته مه ینلری. بو شئعری سئونلر ده چوخدور، سئومه ینلر ده. آنجاق ایلک باخیشدا بورادا ایکی ده ییشیکلیک گؤز اؤنونده جانلانیر. بو شئعر تورک شئعرینده ایکی باخیمدان اؤنملیدیر. بیرینجیسی محتوا ایکینجیسی ایسه بیچیم دیر.
بیر چوخ ادیبلر بو شئعره ائتکی بوراخلارین اولدوغونو ایره لی سورورلر. بیر سیرالاری اونو روس شاعیری مایاکوفسکیدن آلدیغینی اورتایا آتیرلار و بیر سیراسی دا فرانسیز شاعقرق ملارمه دن تاثیرلندیگینی دئییرلر. آنجاق ناظم حکمت ده یرلی بیر شاعیر اولاراق، تورک شئعرینده بؤیوک گلیشمه لره یول آچمیشدیر. گاهدان دا اؤز وطنیندن اوزاق اولاراق دونیا اینسانلارینا – بشریته شئعر یازدیغینی اینانیریق. بورادا استعاره و ایماژلارین دا اؤز یئری واردیر. محتوا باخیمیندان شاعیر قیزیل اوردو ایله آغ غوردونون قارشیلانماسینی گؤسترمک ایستیر. قیزیل اوردو همان سوسیالیزم دنمکدیر و آغ اوردودان منظور ارتجاعی قوه لره اشاره دیر. یئنه بیر سیرا لدیبلر بو آغ قوه لردن عبارت تورک دونیاسینی بیلیرلر؛، بونو بیلیریک کی ناظم حکمت نه قده ر مطنیندن اوزاق اولوردوسا، اوره یی وطنی ایله چیرپینیب و اونونلا دؤیونوردو. شاعیر قولوبال بیر شاعیر اولاراق، اونون وطن سئورلیگینده شوبهه ائتمیریک.
ناظم حکمت بو شئعرینده قیزیل اوردونون بیر آت سوارینی نظرده توتاراق، گؤزه ل تصویرلر یارادیر. ایلک اؤنجه بیر پاستورال تصویرله سؤزه باشلیر:
آخیوردو سو
گؤسته ریب آیناسیندا سؤیود آغاجلارینی.
سالخیم سؤیودلر ییکییوردو سودا ساچلارینی
یانان یالین قیلیچلاری چارپاراق سؤیوتلره
کوشویوردو قیزیل آتلیلار گونشین باتدیغی یئره!
آنجاق شئعرین دوزونو، اونون آهنگلی گئدیشی و سؤزلرین تکرارلانما آهنگی شئعرین هم گؤره للیگینی و هم بیچیمینی جانلاندیری:
آتلیلار قیزیل آتلیلار
آتلاری روزگار آتلیلار!
آتلاری روزگار قانات...
آتلاری روزگار...
آتلاری...
آت...
بونلاردان علاوه چوخلو نوکته لره ده اشاره لر ائتمک اولار؛ او جومله دن :
روزگار قاناتلی آتلیلار کیبی کئچدی حیات!
سطرینده نه معنا گؤزلویور شاعیر؟ هابئله سون بیتلرده :
آغلاما سانخیم سؤیود
آغلاما.
قارا سویون آیناسیندا ال باغلاما؟
ال باغلاما!
آغلاما!
نه دئمک ایسته ییر؟ بونا گؤره هر اوخوجو بیر نظر وئره بیلر و بو دا شئعرین داها دولغون اولدوغونو و گؤزه للیگینی گؤسته رذیر؛ هابئله شئعرین نئچه اوزلو اولدوغونا بیر اشاره دیر.
***
آذربایجان ادبیاتی، تاریخی و اینجه صنعتی