یحیی کمال بایاتلی

من بیر سؤزو اون دؤنه دئمکدن ده چکینمیرم. اودا بودور کی بیر شئعر یا یازی نین اوچ اؤزه للیگی اولمالیدیر: دیل، دوشونجه و دویغو. شاعیر دیلینی دوزگون تانیمالی و دوزگون ایشه آپارمالیدیر؛ بلکه بیر آددیم دا ایره لی آپارماغی اوندان گؤزله نیلیر. او، دیلینه بیر زادلار آرتیرمالیدیر. اونو زنگینلشدیرمه لیدیر؛ یوخسا شاعیرلیگینده خدمت ائده بیلمه دیگینی اعتراف ائتمه لیدیر.

ایکینجیسی، دوشونجه لی اولماسی دیر. شاعیر اوخوماق، مطالعه و دوشونمک اهلی اولمالیدیر. خالقدان یوخاری بیر سطحده دوشونوب بیلمه لیدیر. شاعیر، تکجه سؤزجوکلرله اویناماق و باشی قاتماقلا کئچینه بیلمز. او، اؤز معلوماتینی یوکسلدیب، یوخاری چکمه لیدیر. بو یئره چاتماق اوچون چوخ زادلاری بیلمه لیدیر: معلومات قازانمالی، کیتاب اوخومالی، فلسفه نی دوشونمه لی، توپلومو تانیمالی، تاریخی بیلمه لیدیر. هر بیلیمدن آزاجیق اولورسا دا بیلمه لیدیر. شاعیر زمانه نین ان بیلگینی اولورسا داها گؤزه ل.

اوچونجو ایستک هر بیر شاعیردن، اونون دویغو ایله دوشونجه سینی اوخوجولارینا چاتدیرماغیدیر. شاعیرین بو استعدادی و هنری اولمالیدیر کی سؤزلری و دوشونجه لری ائله گؤزه ل دوزسون کی بیر دویغو و هیجان اوخوجودا اویادا بیلسین. اینجه صنعت، اؤزه للیکله ادبیات وشئعر، اوخوجولارینی دویغولاندیراراق حرکته گتیریر. اونلاری یؤننلدیر. کولتورلری نین زنگینلشمه سینه، دوشونجه نین میدان آلماسینا، دیلین و ابزارین یئر آلدیغینا یاردیمچی اولور. آنجاق هر شاعیر بو اوچ عنصردن، بیرینده گوجلو، بیرینده گوجسوز و بیرینده اورتام حاللی دیر. بونلارین برآیندی نئجه ائتکیلی اولدوغو شاعیری اوجالدیر و یا کیچیلدیر.

   بورادا بیر کلاسیک شاعیری – عینی حالدا یئتی لیکلر گتیره ن شاعیری تانییاجاغیق. بو شاعیر، "یحیی کمال" دیر. 20جی یوزایلین ایلک ایللرینده یازیب – یارادان و تورک شئعرینی مودئرنیزمه ساری یؤنلدن بیر شاعیردیر. اونون شئعرلری هر عنصردن آرتیق روان و آخیجی دبر. سؤزجوکلری همان کلاسیک سؤزجوکلر اولورسا دا ، سؤیله می باشقادیر. دوشونجه باشقادیر، یاراتدیغی هیجان دا باشقادیر.

یحیی کمال کلاسیک فورمالاردا شئعر سؤیله سه ده، اونون مضمونلاری یئنی دیر، دیلی و بیانی یئنی دیر و هامیدان آرتیق دوشونجه سی و سوندوغو هیجان دا یئنی دیر. اونون "سلیمانیه ده بایرام صاباحی" شئعرینی اوخودوقدا بیر هیجان دویوروق :

آرتاراق کؤنلومون آیدینلیغی هر ثانیه ده

بیر محبتلی صاباح اولدو سلیمانیه ده

کندی گؤی قوببه میز آلتیندا بو بایرام ساهاتی

دوققوز عصرینده بوتون خالقی، بوتون مملکتی

یئر یئر اکسیتیور ماویله شن منظردن

قالخیور توزلو زامان پرده سی هر آن آرادان...

بو شئعر اوزون اولورسا دا نئچه دؤنه اوخوماغینا ده یر. اونون گؤزه للیگینی میللتین وارلیق و مصراعی اوزه رینه اوتورموش بیر شاعیرین بیر بایرام صاباحی معبدده وحدته اولاشماسینی دیله گتیریر. شئعرین بیر اؤنجه لیگی وار و شاعیرین دویغو و دوشونجه دونیاسینی اولوشدوران مادی و معنوی میراثین ایشیغیندا ، اؤنجه سلیمانیه مچیدینده یاشایانلارلا اؤلولرین بیرلشدیگی بیر وحدت – بیرلیک حالینی ترنم ائدیر. بونا گؤره شاعیر بیربایرام، صوبح نامازینی قیلماق اوچون سلیمانیه مچیدینه گئتمیشدیر و نهایت سؤزو اوزاتمادان – تاریخسل دوشونجه لریله ، وطن و شهیدلرین مقامینی اوزون بیر منظومه ده ایشلتمیشدیر کی بو شئعر بوگون ده یاشاییر و تورک شئعری نین مودئرنیزمه یوکسلمه ده رولونو داهییانلار آزدیرلار.

شاعیرین ایکینجی مودئرنیته یه یاخینلاشان شئعری، "آچیق دنیز" شئعری دیر :

بالکان شهرلرینده کئچرکن چوجوغلوغوم

هر لحظه بیر آلوو گیبی حصر ائتدی دویدوغوم. . .

بو دا اوزون بیر منظومه دیر. بو اوزون منظومه ده یحیی کمالین ان گؤزه ل شئعرلریندن ساییلیر. آنجاق مجالیمیزین آز اولدوغو المیزی بو شئعرین اوخوماسیندان قیسسالدیر. آدی "آچیق دنیز" اولان شئعر – آچیق دنیز : اوقیانوس معناسیندا – شاعیرین بیوگرافیاسی، دونیا گؤروشو، تاریخ و صنعت آنلاییشی ایله اؤتموش بیر کئچمیشه اؤزلم – حسرت – شئعریدیر. منظومه ده شاعیرین – اؤزنه نین – اوشاقلیق ایللرینی یاشادیغی و بیر چوخ خاطیره سی نین بولوندویو توپراقلاری زیارتی ایله باشلایان و گئت – گئده اؤزنه دن چیخیب بؤیوک بیر امپراتورلوغون غربین اوجونا قده ر اوزانان تاریخسل ماجراسین نین حیکایه سینی بیلیریک.

اطلس اوقیانوسو گئجه له یین آیین چیخماسییلا بیرلیکده "مد" زامانی آوروپانین باتی کنارلارینی سو آلتینا آلیر. بو، بیر طبیعت اولایی دیر. سولاری حرکته گتیره ن، سولارین دورومودور. آمما سولا بو تورپاقلاردا چوخ قالا بیلمز. بیر سوره سونرا اسکی سینیرلارینا چکیلر. شاعیر بو معلوماتدان یارالانارکن، اوقیانوسون بو حرکتینی، عثمانلی دولتی نین آخیناقلاری آراسیندا ایلیشگی یارادیر.

گؤردویوموز کیمی تاریخسل میراث، شاعیرین روحوندا تجسم ائتمیش و "جزر" ایله "مد" دن اولان معلوماتینی شاعیرانه بیر بنزه ییشده عثمان دولتی نین حرکتی ایله توتوشدورموشدور و س. . .

ایندی یحیی کمالین اصل شئعرینه چاتیریق:

اوندولوسدا رقص

زیل، شال و گول. بو باخچادا رقصین بوتون هیزی. . .

شوق آخشامیندا اوندولوس اوچ دفعه قیرمیزی. . .

عشقین سئحیرلی شارکیسی یوزلرجه دیلده دیر.

اسپانیا نشئه سیله بو آخشام بو زیلده دیر.

یئلپازه چئوریلیر گیبی بیردن دؤنوشلری،

عشوه یله دئوریلیش، ساچیلی، اؤرتونوشلری . . .

هر رنگی ایسته مز ، گؤزوموز شیمدی آلدادیر؛

اسپانیا دالغا دالغا بو آخشام بو شالدادیر.

آلنیندا حلقه حلقه ده دیر آشفته کاکیلی

گؤگسونده یوسما گیرناتانین ان گؤزه ل گولو . . .

آلتین قدح هر الده، گونش هر گؤنولده دیر؛

اسپانیا وارلیغییلا  بیر دوروب اوینار، یورور گیبی؛

بیر باش چئویرمه سیله باخار اؤلدور گیبی . . .

گول تنلی، کور دوداقلی، کومور گؤزلو سورمه لی . . .

شیطان دییور کی، سارمالی، یوز کرره اؤپمه لی . . .

گؤزلر قاماشتیران شالا، مفتون ائده ن گوله

هر قلبی دولدوران زیله، هر سینه دن "اوله!"         

بو شئعر، گؤزه للیک فورمو اعتباریله تورکجه نین ان گؤزه ل شئعرلریندن بیری دیر. شاعیر اوروپا اؤلکه لرینی گزیب، توپراقلارینی قاریش – قاریش دولانیب و تورک بایراغینی اورالاردا اوجالمیش گؤروب، آنجاق اوندولوسدا بیر رقص گؤروب و شاعیرانه روحو جوشا گله رک، بو شئعرینی قوشور. اوندولوس اسپانیادادیر و عثمانلی امپراتورو اورانی بیر زامانلار الده ائدیب آنجاق شاعیر، حیاتیندا اورادا بیر رقص گؤرور.

شئعری اوخودوقدا بیر قیزین رقصی ایله قارشیلاشیریق. زیل، شال و گول؛ بو رقصین قیرمیزلیغیندان سؤز آچیر. بلکه بونا اینک و بوغا ایله گوله شنلرین قوللانیلان قیرمیزی قوماش پارچاسی و اسپانیا بایراغینداکی قیزیللیق دا اگله نه بیلردی. بئله ایسه بو اؤلکه انسانلاری نین نئجه بیر قیزیللیق (اود رنگی) ایچینده یاشادیغینی داها گؤزه ل وورغونلامیش اولوردو.

گؤزلر قاماشتیران شالا، مفتون ائده ن گوله

هر قلبی دولدوران زیله، هر سینه دن "اوله!"                     

"اوندولوسدا رقص" شئعری رئالیست بیر تابلودور. باشیندان سونونا قده ر قوللانیلان عنصورلار دا داخیل همن هر شئی بیر انسانی دورومو به تیملر. انسانین رقص ائدیشی دوغا تقلیدی بیر باشلانغیجی اولسا دا سونرادان اونون یاشانتی سی زنگین لشمیش بیر صنعتدیر. حیاتلارینی دوغانین ریتمینه اویدوران هر توپلومدا رقص قاچینیلماز بیر تؤره ن دیر. شاعیر، اسپانیانین گونشی نین آلتیندا هر شئیین قیرمیزییا دؤنوشدویو بیر اتمسفرده بیر رقص شئعری یازیر(بو آرادا قانین دا قیرمیزی اولدوغونو خاطیرلاماق اولور).

بو منظومه نین ان اؤنملی یانی، شاعیرین بورادا اصلینده بیر قیزی یوخ، تورکجه یی رقص ائتدیرمیش اولماسی دیر! تورکجه نین بیر رقص دیلی اولاراق ده یه ری و یئته نه یی داها اؤنجه بیر سیرا متن لرده سینانمیشدی. آمما هئچ بیرینده بو قده ر ریتمیک و بیر رقصی بوتون فیگورو ایله تاماملایان بیر متنه تصادوف ائتمه میشیک. شاعیر، بو تاماشا اولایینی به تیملرکن ، رقصه عایید سؤیله می ده کشف ائتمیشدیر. سون اولاراق بؤیوک بسته کار "مونیر نورالدین سنجوک"ون بسته سیله بو منظومه نین سونسوزا دک تورکجه نین ظفر آنیتلاریندان بیری اولاراق قالاجاغینی بیلیدره لیم.