|
علی اورمولو علی احمدی آده، "اورمولو" تخلوصو ایله، اورمیه نین ایگیداوغلو اولورسا دا، بوگون آذربایجانین دیرلی شاعیرلریندن بیریدیر. اونون شعر دونیاسیندا بوراخدیغی ائتکی، دیلیمیزین گلیشمه سینده و چاغداش ادبیاتیمیزین دیرچلمه سینده انکار ائدیلمزدیر. اورمولو چاغداش و مودئرن شعریمیزده دانیلماز بیر یئر آلمیش، ایللر بویو تهراندا قالیرسا دا، هله آنا یوردونو ایتیرمه میش و شهری نین آدینی دا اؤز تخلوصو ایله دیری ساخلامیشدیر. بوگون اورمولودان اوچ کتاب الیمیزده دیر؛ آنجاق بونو اونومایاق کی انقلابین ایلک ایللرینده، اورمولونون بیرینجی کتابی، بوتون آنادیلیمیزین ماراقلی لارینی اؤزونه چکمیش و هامی نین رغبتینی قازانمیشدیر. علی اورمولو، 1324جی ایلده اورمیه ده دونیایا گلمیش و بو شهرین شاعیرلیک دونیاسینا بخش ائتدیگی گؤرکملی شاعیرلریندندیر. اورمولو، تحصیلینی اورمیه دن بیتیردیکدن سونرا، تهرانا کؤچمه یه مجبور اولوب، تهراندا یاشاماغا دا مجبور قالیر؛ آنجاق بیر آن دا آنایوردونو اونوتمامیش و اورمیه نی اؤزونه تخلص سئچمیشدیر و بوگون اوچ جیلد کتابی اللرده دیر. بو کتابلاری بئله آد چکمک اولار: گؤزو یاشلی کوچه لر نارگیله و زمان بیر بهانه دیر اورمولو، ایلک اثرینی 1358 ده چاپا تاپشیریب، و آدینی "گؤزو یاشلی کوچه لر" ایله دیللره سالدی و آذربایجان شاعیرلری آراسیندا شهرت قازاندی. ایکینجی کتابی، "نارگیله" 1378جی ایلده یاییلدی و اوچونجو اثری اولان "و زمان بیر بهانه دیر" آدیندا 1388 جی ایلده چوخلو ماراق قازاندی. بونو آرتیرماق لازیمدیر کی علی اورمولو تکجه شعر و شاعیرلیکله میدانا قدم قویمامیش، بلکه بوندان علاوه قیسسا حیکایه لر، طنز شعرلر یازاری دا اولموشدور و بیر زمانلار اورمولونون بو یازیلارینی، "لاغلاغی" آدییلا آذربایجانین بوتون شهرلرینده یاییلان درگیلرینده اوخوجوسو اولموشوق. اونون یازیلاری، تبریزده، اورمیه ده، اردبیلده، زنگاندا و تهراندا چیخان درگیلرین بزه یی اولموشدور. اورمولو، ادبی ایشلرله یاناشی، باشقا هنرلرله ده مشغول اولموش و دوبلاژ، چئویرمه، دیزاین و باشقا رادیو – تئلئویزیون ایشلریله ده چالیشماسینا داوام ائتدیرمیشدیر و بوگون، اونون هنرلرینی "سحر" آدلی تلویزیون وئرلیشلرینده گؤرمک اولار. ایندی بیر غزل ایله، اورمولونون شعر دونیاسینا گیرمک ایستردیم:
"من گئده ن گون گؤزه لیم،دولدور آیاق،آغلا منی، اوخو سئومک هاواسی، چینله یه رک چاغلا منی. "قاش" کیمی پارلا گولوم، آل منی گزدیر باشینا، باشدا دور یاللینی توت، دسمالینا باغلا منی. دولدور ایللر جامینی ، باخ گؤزومون آیناسینا، جالا تورپاق سؤزونه، سیل کاسیمی، زاغلا منی. قوی بوتون خاطیره لر تاقچادان ائنسین آشاغی، باغریمی شان – شان ائله، تئللری تؤک،داغلا منی باش آلیم سن گیله دن چؤللره چیلغینجاسینا، چیرپینیش چیملرینی چئوره له ییب جاغلا منی. گؤز یوموب نئشتری چک، چک تازالانسین یارالار، اود قالانسین باشیما، دؤن یئنیدن ساغلا منی. جالانیم جان دییه رک سئوگیلی جانان جانینا، گؤتوروب بارداغیمی دولدور آیاق آغلا منی." اورمولونون شعرلری، چوخ گؤزه ل قافیه لرله دولودور، بو قافیه لر اورمولونون شعرلرینی داها موسیقیلی و داها اوره یه یاتان ائتمیشدیر. بو موسیقی گاهدان ائله اعجازلار یارادیر کی اوخوجو، باشقا بیر عالمین سئیرینه قالخیر. اؤرنک اولاراق بو شعرینه بیر باخالیم:
"قاپی تاغ با تاغ، شور بوداق – بوداق، گؤزلریم یانار یاندی چیلچیراق، ساندیم ایندیجه یئتیره ر قوناق، جسم و جان یانارلاندی گلمه دی. گول لچک – لچک، شعریم سئوینجک، وورغونام اؤزوم آی چیچک – چیچک، اومدوغوم نیگار شیپ – شیرین گؤیچک، قایغیلار باهارلاندی گلمه دی..."
اورمولو، دوغرودان دوغروسونا دیرلی بیر شاعیردیر؛ او، فارس شعری نین بوتون گؤزه للیک لرینی تانییاراق، اونلاردان باجاردیغی قده ر یارارلانمیش و اونلارلا دا ایلگی باغلامیشدیر. شاعیر، شعر سؤیله مکده دردلره مرحم قویماق ایستیر، گاهدان درد ایله یانیب – یاندیرماغی دا ایستیر و اوخوجوسوندا ائتکی بوراخماغینا دا گؤز تیکیر:
"سئوگی گؤزه لی آیاغا باغلاتدی منی، هئی وار – گل ائدیب ایچیمده آغلاتدی منی. سردیم یارامی طبیب عشق ایوانینا، شعریم – غزلیم یازیلدی ساغلاتدی منی."
شاعیرین دیلی چوخ صمیمی، دوزگون و تمیزدیر. او، اؤز آنادیلینه دریندن تانیش اولاراق، دیلینه ده دریندن حساسدیر. شعر، دیل اولورسا- اونون شعری لاپ یوخاری باشدا دایانیر. اونون دیلی دایاقلی، گؤزه ل و محکم دیر، عینی حالدا چوخ اوره یه یاتان و گؤزو اوخشایان. هئچ بیر گؤزه ل اولمایان عنصر اونون شعرینده تاپماق مومکون دئییل: "دئیه سن بیر سونا چاتماز گئجه یم، گئت – گئده دوپ – دولو یالقیزلاییرام. اودلاریم بویلاناراق اوینامادا، قیش کیمی "شاختاقویون" بوزلاییرام". شاعیرین مختلیف فورملاردا باجاریغینا شوبهه یوخدور، سونونجو شعر دفتری اولان "و زمان بیر بهانه دیر" اؤزو و عنوانی دا بیر شعردیر. اورمولو، چاغداش ادبیاتیمیزدا دیرلی، گؤرکملی و تایی ساناز بیر شاعیردیر. شاعیرین سون اثرینی بیرگه واراقلاماق ایستردیم: باشلانیشدا شاعیرین دیلینه بسله دییی حؤرمتی گؤروروک:
"من کیچیک بیر فیدان ایدیم یئتیشدیردی دیلیم منی بیر واخت کؤچسم بو دونیادان یادا سالار ائلیم منی." شاعیر عشقه سفرله کتابینی آچیر و اؤز قایغیسیندان دانیشیر. شاعیرین قایغیسی توپلوموموزدا آجیناجاقلی اولای لار و یوخسول عائله لرین بوش سفره سی دیر:
"یانماغیم قارایئل اسمه سیندن دیر کی باتماییر سسی آلیب حؤوصله نی، هوسی یوخسا یازدا یاخشی گؤزه ل لمه یازماق اولار اگر قلملر قلم لنمه سه. قایغیلاریم: -حیات دؤزومونو الدن وئرمیشلر – آخماقایالارداکی بوش سفره لر و آجیناجاقلی اولای لاردی! یوخسا طبیعتی آوازلاماق اولار اگر اوره کلر ورم لنمه سه." شاعیرین شعر دیلی ساده، روان، آخیجی، اوره یه یاتان و معنا ایله دولقوندور. اونون "گل اونوتقانلیغیما!" شعرینده بئله سؤیلور:
"من بو قیشلیقلار ایچینده اوشوره م گل آپار نورلوغا سسدن دوشوره م...." شاعیر، شاعیرانه باخیشلا دونیایا و یاشاییشا باخیر. سؤز یوخدور کی اونون شعرلری باشدان – باشا معنالی و شاعیرانه دیر. هر مصرعینده دولقون معنالار یاتمیش:"وورغون اولسان سن دویارسان سئوگی رنگین هر نه ده".هر بیر شعرینه باخدیقدا شعرلرینده اولان وورغولار و آهنگلر گؤزه ل ، اوره یه یاتان، ساده، آخارلی و عینی حالدا معنالیدیر؛ هابئله شاعیرانه دویغولار، ادیبانه ترکیب لر ایله ده دولودور:
"وای اگر بیر گون بو یار آیریلسا مندن قیش اولا یا اولمایا یول آیریجیندا بوزلارام من..." علی اورمولونون شعرلری هر اوخوجونو اؤزونه چکیر و الوان مضمونلار، رنگارنگ اصطلاحلار، گؤزه ل بنزه تمه لر و شاعیرانه دویغولارلا قانع ائدیر. گؤزه ل تصویر شاعیری ماهیر بیر رسام کیمی ده سئودیریر. خزان چاغیندا خزللرین سیریلداماسییلا، گوللرین سولوب – اؤلمه سینی اینانیریق، اما شاعیر هله ده کی باهار عطرینی دویور و یوردوندا عشقین وارلیغینی اینانیر و اونا پناه گتیریر:
"بیلدیم کی بو دیاردا عشق هله ده گولداندا وار..." آنجاق شاعیر بونونلا سرخوشدور و وطنی سئویر. "شمع" شعری، اورمولونون شعر دفترینی بزه میشدیر کی ساده لیکله برابر، شاعیرانه هنرلرین هامیسینی اوندا گؤرمک اولار. بیرگه بو شعری اوخویالیم:
"قارانلیق ایشیق لیق اکیزی دیر یالنیز بیر شام یاندیرمالیسان آنجاق شعله نین یاللی سیندا گؤزله کپنک یانماسین.
قارانلیق ایشیقلیق اکیزی دیر آجیلیقلا شیرینلیک کیمی بیر شام یاندیرمالیسان آنجاق گؤزله کی ائل شرقی سی اونودولماسین.
قارانلیق ایشیقلیق اکیزی دیر چیرکینلیکله گؤیچکلیک کیمی بیر شان یاندیرمالیسان آنجاق گؤز اول گؤزه للیگین چینی سی چاتلاماسین.
بو ائنیشلی – یوخوشلو وارلیقدا دوشسون یارانیشی اؤزوندن اؤزلوک دیارینا یوللان بو سفره لی سفرده هر شئی اؤترگی دیر گؤزله کی اوره ک قارانلیق اولماسین بلیر شام یاندیرمالیسان بیر شام..." بو شعر باشدان باشا گؤزلدیر و معنالی؛ آنجاق سون بندینده انسانی اؤزونه دالماغی ایسته ین شاعیر گاهدان نصیحت دیلی ده آچیر و دئییر:" گؤزله کی اوره ک قارانلیق اولماسین"! دئییب لر شاعیر بیزیم کیمی هر زادی گؤرور، آنجاق اونون اوره ک گؤزو داها ایتی دیر، گاهدان بیز گؤرمه ین لری ده گؤرور. گؤردوک لرینی ده شاعیرانه و یا اینجه کلمه لره دوزه رک تصویره آلیر. آنجاق شاعیر بو صحنه لرین بیر سیراسینی بزه ییب گؤسته ریر. بورادابیر زاد دا وار، او دا بودور کی شاعیر سؤزونو قورتارمیر بلکه بیر بالاجاسینی دا یازمیر بلکه اوخوجو اوره یینده یازسین. شاعیر سؤزونو قورتارسا، تام فیکرینی سؤیله سه، داها اوخوجونو هئچ سایمیش اولور. بونا گؤره ده شاعیر هر زادی دیله گتیریب یازسا اوخوجونون فیکرینی باغلاما اولور. "وزامان بیر بهانه دیر" کتابیندا بیر اوزون شعر واردیر آدی "و او گوندن..." بیر ناغیل دیر بو ناغیلی من 7ب بنده بؤلوی هر بؤلومو بیر مرحله کیمی سایمیشام، آنجاق ایستردیم بو فیکیرلریمی گلن ساییلاردا اوخوجولارلا اورتادا قویام؛ بلکه اوخوجولار دا منله بیر فیکیرده اولالار یا اولمایالار...یئنه ده اوندان سونرا گلن شعر، اوزون بیر پوئمادیر کی آدی "یئددی گئجه قوناقلیغی" ان اوزون پوئما اولاراق معنالی و گؤزه ل بیر پوئمادیر و اوندان سونرا بیر باشقا پوئما ایله کتاب سونا چاتیر.
|
+ نوشته شده در دوشنبه بیست و پنجم آبان ۱۳۹۴ ساعت 7:0 توسط م. کریمی
|
آذربایجان ادبیاتی، تاریخی و اینجه صنعتی