حسام الدین حسن ابن عبدالمؤمن خویی تحفه ­ی حسام اثرینی 7جی عصرین باشلانغیجیندا یازمیشدیر. حسام الدین 583 ایلینده خوی شهرینده آنادان اولموش، درین تحصیل آلمیش و نئچه – نئچه کتابلار یازمیش و نهایت 666 گونش ایلینده دونیاسینی ده ­ییشمیشدیر. او، اسلام دونیاسی­ نین هر اوچ دیلینه – عربجه، فارسیجا و تورکجه ­یه مسلط اولان بیر عالیم­دیر و هر اوچ دیلده ده اثرلر یازمیشدیر. حسام الدین، تحفه ­ی حسام کتابینی شعر ایله یازمیش و بورادا فارسیجا و تورکجه سؤزجوکلری معنالاییب و تورک دیللی وطنداشلارینا فارس دیلینی اؤیرتمه­یه چالیشیر. بللی­دیر آذربایجان خالقی، فارس دیللی اولسایدی اونلارا فارس دیلینی اؤیرتمه ­نین معناسی اولمازدی. بئله اولسایدی اونلارا تورک دیلینی اؤیرتمک لازیم-ایدی، بیر حالدا کی تورکجه شعر ایله فارسیجانی اؤیرتمه ­یه چالیشیر. حسام الدین بو اثرینی 350 بیت­ده قطعه فورموندا یازیر و 20 قطعه یازاراق 20 وزن­دن ده یارارلانیر. بو ایش، اونون عروض وزنینده مهارتلی اولدوغونو گؤسته ­ریر و ماهیر بیر شاعیر اولدوغونو دا اوزه چیخاریر. من چون دانیشمادان، بورادا اثرین بیرینجی بؤلوموندن نئچه بیت نمونه اوچون اوخویورام:

"خدا" تانری، "توانگر" معنی سی بای،

 ایشه بویروق ائدیجی "کارفرمای".

"بزرگ" اولو، "پیامبر"دیر خبرچی،

فرشته دیر "سروش"، اؤگ دن کئچن "رای".

"ستاره" اولدوز و "خورشید" گونش

"زمین" یئر،" آسمان" گؤی، "ماه" دیر آی.

"پرستو" قیرلانغیج، "یاهو" دگنک،

دخی بیر هندلی سلطان دیر "رای".

"تبر" بالتا، قیلیج "شمشیر" و "تیر" اوخ،

"سپر" قالخان، "کمین" پوسقو، "کمان" یای.

"شش" اؤیکن، "گرده" بؤیرک، "دست" ال دیر،

"زبان" دیل، "دل" کؤنول، "سر" باش، آیاق "پای". . .  

حسام الدین بورادا بیر سیرا گؤزل سؤزجوک­لری ایشه آپاریر کی بوگون اونلاری احیا ائدیب دانیشیق دیلیمیزه گتیرمکله دیلیمیز زنگینله­ شر. بو ایشی تورک دیلی­نین فرهنگستانی گؤرمه ­لی­دیر. بورادا گؤزل سؤزجوکلردن نمونه ­لر گلیر کی بوگون اونلارا احتیاجیمیز واردیر و تاسوفله اونودموشوق و بو 100 ایل دیلیمیزین یاساق اولدوغو، دیلیمیزین ضعیفله ­مه ­سینه سبب اولموشدور. بو نئچه بیت­­ده گلن سؤزجولردن نمونه ­لر:

اؤیکن: شُش، ریه

پوسقو: کمین توتماق معناسیندا

اؤگ: عقل، هوش

اولو: بؤیوک

و . . .

بئله - بئله کلمه ­لر دانیشیق دیلییمیزدن حذف اولدوغو اوچون خالقیمیز اونلارین معنالاریندان غافل قالمیشلار.

***